شعار سال: مقدار متوسط مصرف آب براساس آمار بانک جهانی در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و شرب در جهان سالانه حدود 580 مترمکعب برای هر نفر است که این مقدار در ایران حدود یک‌هزار و 300 متر مکعب در سال بوده که تعبیری جز هدررفت آب در کشور ندارد. طبق گزارش‌های رسمی 92 درصد منابع آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که با توجه به خشک‌سالی و چالش بی‌آبی و نبود استفاده از تکنولوژی، سیستم‌های نوین آبیاری و مدیریت مصرف آب در این بخش ضروری است. در این میان بخش کشاورزی پرمصرف‌ترین بخش در کشور است که نه به‌خاطر نیاز ذاتی، بلکه به‌دلیل عدم استفاده از تکنولوژی و سیستم‌های نوین آبیاری بخش اعظم آب را مصرف می‌کند. خراسان رضوی نیز در عین دست و پنجه نرم کردن با خشک‌سالی و تنش آبی در بخش کشاورزی با برخورداری از یک‌میلیون و 200 هزار هکتار سطح زیرکشت جایگاه تعیین‌کننده در تأمین نیازهای حیاتی جامعه و امنیت غذایی کشور دارد. لزوم اجرای سامانه‌های نوین آبیاری و مدیریت مصرف آب در این استان به‌ویژه در بخش کشاورزی به‌حدی است که رئیس‌جمهور طی سخنرانی در جمع مردم سبزوار به این موضوع اشاره و اظهار کرد: بارندگی امسال در خراسان رضوی نسبت به پارسال 50 درصد کاهش داشته که باید مشکل کمبود آب را از طریق انتقال آب با لوله به زمین‌های کشاورزی و اجرای سیستم‌های نوین آبیاری حل کنیم. حسن روحانی افزود: در سال‌های آتی 500 کیلومتر لوله‌گذاری در خراسان رضوی انجام می‌شود که نشانگر توجه خاص دولت به مشکل کم‌آبی در این استان است. وی با تأکید بر ایجاد سامانه نوین آبیاری در این استان گفت: از ابتدای انقلاب تا ابتدای سال 92 طرح‌های مربوط به سامانه نوین آبیاری در خراسان رضوی 110 هزار هکتار بود؛ اما طی چهار سال گذشته 56 هزار هکتار زمین در این استان به سامانه نوین آبیاری مجهز شد. وی اظهار کرد: شش‌هزار و 800 رشته قنات در خراسان رضوی وجود دارد که قرار است حدود دوهزار کیلومتر آن احیاء شود و تاکنون بخش زیادی از این بازسازی انجام شده و بخش دیگر آن در سال‌های پیش‌رو انجام می‌شود.

ضرورت کاهش 50 درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی

مدیرعامل سازمان مردم نهاد جمعیت ناجیان آب خراسان رضوی درباره ضرورت مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی گفت: باید الگوی مصرف آب کشاورزی اصلاح و میزان مصرف آب در این بخش به 50 درصد کاهش یابد که این مطلب در سند تدبیر آب مشهد نیز تأکید شده و تا افق 1404 باید محقق شود. مهدی جمشیدی با بیان این‌که مصرف آب در بخش کشاورزی وحشتناک است، افزود: مدیریت مصرف به معنای نابودی بخش کشاورزی نیست؛ بلکه باید با تغییر الگوی کشت و استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری در این مسیر گام برداشت. وی اظهار کرد: هم‌اکنون در خراسان رضوی سالانه یک‌میلیارد و 200 میلیون مترمکعب اضافه برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی داریم و سطح آب زیرزمینی سالانه بیش از یک‌متر افت می‌کند که با این روند به‌زودی با کمبود شدید آب روبه‌رو خواهیم شد. وی گفت: با توجه به خشک‌سالی پیاپی در این استان و کاهش بارندگی‌ها باید با مصرف صحیح در بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب و صنعت از حادتر شدن شرایط جلوگیری کرد.

150 هزار هکتار از مزارع استان زیرپوشش طرح نوین آبیاری است

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با بیان این‌که پارسال طرح‌های نوین آبیاری در سطح 30 هزار هکتار از کشتزارهای استان به اجرا درآمد، گفت: هم‌اکنون حدود 150 هزار هکتار از مزارع استان زیرپوشش این طرح‌ها قرار دارد. مجتبی مزروعی افزود: 200 هزار هکتار دیگر از زمین‌های کشاورزی استان ظرفیت و شرایط اجرای سامانه‌های نوین آبیاری را دارند که با اجرای طرح نوین آبیاری در هر هکتار، مصرف حدود پنج‌هزار و 600 متر مکعب آب صرفه‌جویی می‌شود. وی اظهار کرد: با توجه به حجم بسیار برداشت آب از منابع زیرزمینی، تداوم پدیده خشک‌سالی، فقدان تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، بی‌توجهی به مدیریت برداشت و مصرف آب و افت شدید منابع آب، ضرورت استفاده از شیوه‌های نوین مصرف آب انکارناپذیر است. وی با بیان این‌که به‌طور متوسط هر هکتار اجرای طرح آبیاری نوین بین 100 تا 140 میلیون ریال اعتبار نیاز دارد، گفت: حجم آب‌های تحت‌الارضی استان 5/3 میلیارد مترمکعب است؛ ولی سالانه حدود 6/4 میلیارد مترمکعب آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود؛ لذا باید طرح‌های افزایش راندمان و بهره‌وری و روش‌های نوین آبیاری اجرا شود. مزروعی افزود: تاکنون حدود 19 هزار کیلومتر لوله‌گذاری برای انتقال آب به زمین‌های کشاورزی در این استان انجام شده که به‌همین میزان نیز ظرفیت اجرا وجود دارد و به‌ازای هر کیلومتر لوله‌گذاری حدود 40 هزار مترمکعب آب صرفه‌جویی می‌شود.

انجام 240 هکتار کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این‌که کشت گلخانه‌ای و الگوی کشت براساس شرایط اقلیمی نقش موثر در کاهش مصرف آب دارد، گفت: سطح کشت گلخانه‌ای در این استان 240 هکتار است و این استان رتبه دهم را از نظر توسعه گلخانه‌ها در کشور دارد. وی افزود: هم‌اکنون پنج هکتار عرصه در این استان زیرکشت محصولات گلخانه‌ای با استفاده از فناوری برتر قرار دارد و این استان از نظر سطح زیرکشت این نوع گلخانه‌ها و نیز گلخانه‌های هیدروپونیک (پیشرفته) جزو استان‌های برتر کشور محسوب می‌شود. وی با بیان این‌که افزایش 100 هکتاری سطح زیرکشت گلخانه‌ها پیگیری می‌شود، اظهار کرد: 700 واحد کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی دایر است و عمده محصولات زیرکشت در گلخانه‌های استان با حدود 185 هکتار شامل سبزیجات و صیفی‌جات ازجمله خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل و بادمجان است. مزروعی گفت: موضوع آب و کشاورزی یک‌مقوله ملی و مرتبط با تأمین تغدیه سالم برای جامعه است و برای جلوگیری از ایجاد بحران‌های دیگر باید مقوله کم‌آبی کنترل شود.

تشدید آسیب‌پذیری قنات‌های استان

مدیر امور آب، خاک و فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز با توجه به اهمیت بازسازی قنات‌ها برای آبیاری زمین‌های کشاورزی گفت: قنات‌های استان بسیار آسیب‌پذیر هستند و به‌دلیل مواجهه با تنش‌های آبی و خشک‌سالی به مرمت و بازسازی نیاز دارند. محمدابراهیم بهبودی با بیان این‌که هم‌اکنون 100 هزار هکتار از کشتزارهای استان از آب هشت‌هزار و 700 رشته قنات آبیاری می‌شود، افزود: پارسال 750 رشته قنات در این استان مرمت و بازسازی شد و امسال نیز مرمت یک‌هزار رشته قنات دیگر در برنامه است. وی اظهار کرد: آب قنات‌ها، آب پایدار و کم استهلاک است و برای مرمت هر کیلومتر از قنات‌ها 5/2 میلیارد ریال مورد نیاز است. لوله‌گذاری برای انتقال آب نیز نقش مهمی در کاهش مصرف آب بخش کشاورزی ایفا می‌کند.

آبیاری 10 درصد فضای سبز مشهد با آب شرب

مدیر نظارت‌بر امور پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد نیز گفت: به‌طور متوسط حدود 10 درصد از مساحت فضای سبز این کلان‌شهر با آب شرب شهری آبیاری می‌شود. مهدی یعقوبی با بیان این‌که حدود 70 درصد فضای سبز مشهد با آب چاه‌های غیرقابل شرب و بقیه با استفاده از روانا‌ب‌ها آبیاری می‌شود، افزود: تا حد امکان سعی می‌شود از آب شرب برای آبیاری فضای سبز استفاده نشود. وی اظهار کرد: در این راستا پروژه جداسازی آب شرب از غیرشرب برای آبیاری فضای سبز مشهد در مدت چهار سال برنامه‌ریزی شده و این پروژه به طول 51 کیلومتر در دست اجراست. وی با بیان این‌که تاکنون 28 کیلومتر این شبکه اجرا شده است، گفت: طول شبکه فرعی این پروژه نیز 470 کیلومتر است که تاکنون 105 کیلومتر آن اجرایی شده است. یعقوبی با بیان این‌که حدود 12 درصد آبیاری فضای سبز مشهد با تانکر و مابقی به‌صورت آبیاری تحت فشار انجام می‌شود، افزود: ساخت 15تصفیه‌خانه با مشارکت بخش خصوصی برای آبیاری فضای سبز مشهد در دستورکار است که عملیات اجرایی دو تصفیه خانه از این تعداد آغاز شده است. وی اظهار کرد: مساحت فضای سبز در تملک شهرداری مشهد چهارهزار و 851 هکتار و سرانه فضای سبز در این شهر 14 مترمربع است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار 18 اردیبهشت 97، کدمطلب: 43813 ، www.sabzineh.org