شعار سال : حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق ایران، در تحلیلی درباره تاثیر تحریم‌ها بر گسترش حجم اقتصاد غیررسمی برای هفته‌نامه تجارت فردا نوشته است:

**اقتصاد غیررسمی به چند دسته کلی اقتصاد غیرقانونی و اقتصاد سایه تقسیم می‌شود. یکی از انواع اقتصاد غیررسمی بر اساس تعریف دکتر نیلی، اقتصاد سایه است. اقتصاد سایه ماهیتی مشابه با فعالیت‌های رسمی اقتصاد دارد. این بخش با عنوان اقتصاد سایه به فعالیت‌های قانونی اطلاق می‌شود که با انگیزه اقتصادی از چشم دولت پنهان نگه داشته می‌شوند.

**دسته دیگر اقتصاد غیررسمی، به دلیل بوروکراسی پیچیده در نظام اداری دولت شکل می‌گیرد. فعالان اقتصادی گاه در واکنش به مقررات زیاد دولتی، تسخیر دولت یا رانت‌جویی گروه‌های لابی‌گر، از ثبت شدن در آمار رسمی فرار می‌کنند. در این حالت، اقتصاد سایه جایگزین فساد یا جایگزین رانت‌جویی و نفوذ به دولت تلقی می‌شود، گاهی نیز اقتصاد سایه نه یک فعالیت منزوی یا جایگزین، بلکه یک استراتژی فعالانه و مکمل فساد و رانت‌جویی است.

**نوع انگیزه یا رابطه اقتصاد سایه با فساد و رانت‌جویی، تنها به ‌صورت جزئی با تمرکز بر نوع فعالیت پنهان‌شده ممکن است. در حقیقت، برخی از فعالیت‌های این دسته حتی رانت‌گریز است. به همین علت است که معمولاً مطالعات باز هم دایره فعالیت‌ها را تنگ‌تر کرده و تنها بر بخشی از اقتصاد سایه یا یک نوع از فعالیت‌های آن مانند قاچاق کالا، فرار مالیاتی و امثال آن متمرکز می‌شوند. در حالی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران پس از 13 آبان جامع‌تر از چیزی می‌شود که الان وجود دارد، دولت تلاش خواهد کرد که تجارت خارجی را محدود کند. این محدودیت در بخش واردات می‌تواند به سهمیه‌بندی انواع کالاها، عدم اعطای مجوز و ثبت سفارش برای شماری از کالاها، انحصاری کردن واردات برخی از کالاها، عدم اختصاص ارز به واردات کالاها و... منجر شود. اعمال هر کدام از محدودیت‌ها در یک فرآیند و روند ناشناس می‌تواند دستمایه غیررسمی شدن فعالیت بازرگانان حتی اصیل و شناخته‌شده را فراهم کند. در همین چند ماه گذشته دیدیم و خواندیم که گروه‌هایی از ایرانیان با اطلاع از وضعیت خاص اقدام به پنهان کردن کالاهای وارداتی کرده یا قیمت کالاهای وارداتی را بیش از قیمت واقعی اعلام کردند. این اقتصاد سایه راه را برای رانت‌زایی هموار خواهد کرد. این داستان در صادرات نیز پیامدهایی مثل عدم واردات ارز به داخل و فروش به قیمت غیررسمی دارد.

**در صورتی که ایران با تحریم‌های بیشتری مواجه شود، سیاست‌های ارزی سخت‌تر خواهد شد و محدودیت‌ها افزایش را تجربه خواهند کرد. در چنین وضعی است که سایه اقتصاد غیررسمی بر انواع فعالیت‌های مرتبط با ارز گسترده‌تر خواهد شد.

**تولیدکنندگان ایرانی در شرایط تشدید تحریم‌ها با فشارهای تازه‌ای از طرف دولت مواجه خواهند شد. دولت به تولید فشار می‌آورد که قیمت‌ها تثبیت شود یا در چارچوبی که دولت می‌گوید تغییر کند، اما این اتفاق و این خواست با توجه به افزایش هزینه‌های تولید ناممکن است. در چنین فضایی است که قیمت‌گذاری دستوری به کمک دولت خواهد آمد و فرار از این تله در دستور کار تولید قرار می‌گیرد. تولید صنعتی در این وضعیت ناچار می‌شود که قانون را دور بزند و از دادن مالیات و حقوق سازمان تامین اجتماعی نیز فرار کند و در نتیجه خود را بیش از پیش به تاریکی خواهد کشاند.

با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از کانال توسعه و اقتصاد