فرجام اقتصادی برجام

بعد از ۱۲ سال مذاکره و فرازها و فرودهای فراوان در نهایت دولت تدبیر و امید با توجه به راهکارهای مناسب در این خصوص توانست جمهوری اسلامی ایران را از بحران هسته ای خارج و متنی با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را به امضاء برساند. رسیدن به این توافق ناشی از سال¬ها تجربه سیاسی، اجماع نخبگان سیاست داخلی در بالاترین سطح و توانمندی مذاکره کنندگان ایران بوده است.

شعار سال: بعد از ۱۲ سال مذاکره و فرازها و فرودهای فراوان در نهایت دولت تدبیر و امید با توجه به راهکارهای مناسب در این خصوص توانست جمهوری اسلامی ایران را از بحران هسته ای خارج و متنی با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را به امضاء برساند. رسیدن به این توافق ناشی از سال ها تجربه سیاسی، اجماع نخبگان سیاست داخلی در بالاترین سطح و توانمندی مذاکره کنندگان ایران بوده است.

با توجه به اتفاقات ماه های اخیر گویا استقبال مقامات غربی به ویژه اروپایی ها از حد تصور دولت نیز فراتر بوده است. این روزها حجم مهمانان خارجی که در سطح وزیران امور خاجه و حتی رئسای کشورهای اروپایی است بسیار زیاد شده است و علاوه بر آنها صف طویلی از شرکتهای ملی و فراملی غربی برای رسیدن به ایران به وجود آمده است. این مهم نشان میدهد که اروپایی ها از جانب ایران برای عملی شدن مفاد توافق مطمئن هستند. البته از گسترش روابط با ایران برای غربی ها تنها در دلایل اقتصادی که در ادامه به آن میپردازیم خلاصه نمیشود، بلکه ملاحضات دیپلماتیک مهمتری عامل این اشتیاق است. از مهمترین عوامل شاید اوضاع نابسامان منطقه باشد. با نگاهی گذرا به خاورمیانه میتوان دریافت که ایران از اوضاع مساعد و خوبی از نظر امنیت ملی و داخلی برخوردار است، حال آن که در سایر کشورهای منطقه ( باشد و ضعف کمتر یا بیشتر) مشکلات متعدد در امنیت عمومی و ثبات داخلی را شاهد هستیم. ایران در حال حاضر در خاورمیانه تنها کشوری است که توریستهای و سرمایه گذاران خارجی بدونه نگرانی از انفجار اتبوس¬های خود میتوانند در آن به سیاحت بپردازند. علاوه بر اینها غرب متوجه این نکته مهم است که برای حل بحران های منطقه باید با ایران وارد تعامل سازنده شود چرا که ایران از سطح نفوذ بالایی در ملتها و دولتهای منطقه برخوردار است. این مهم یعنی بدون جلب حمایت ایران حل بحرانهای مهم مانند یمن، عراق و سوریه، ممکن نخواهد بود.

چنین جایگاهی قبل از دوران سال ۱۳۸۴ نیز در ایران حاکم بود اما در کمال تاسف به دلیل عدم درک مناسب از منافع ملی در دولت قبل ایران نتوانست از ظرفیت راهبردی منطقه ای و جهانی خود بهره مند شود. دولت قبل به جای حضور مقتدرانه در اروپا و منطقه خاورمیانه، به حیاط خلوت آمریکا ( به قول خودشان) وارد شد و با برادر چاوز و متحدان وی در آمریکای جنوبی رابطه برقرار کرد و معتقد بود با این تاکتیک میتواند خواب راحت را از چشم آمریکا برباید. دولت تدبیر و امید با درک درست و پراگماتیسم مناسب در عرصه سیاست بین المللی تلاش دارد جایگاه ایران در اروپا و منطقه خودمان را ارتقاء دهد و از منافع آن در مرزهای داخلی بهره مند شود.

اقتصاد ایران بعد از برجام

در تحلیل تبعات توافق هسته ای بر اقتصاد ایران میتوان دو سطح تحلیل را مد نظر قرار داد. اول این که بعد از توافق دیدگاه غرب از حیث انگیزه سرمایه گذاری در ایران تقویت شده است و دوم اقدامات ایران برای تداوم این انگیزه و گسترش آن است. لغو تحریم¬ها در عمل به معنای فروپاشی موانعی است که بر سر راه سرمایه گذاری در ایران بود که در ده سال اخیر زیان فراوانی به اقتصاد ملی ایران وارد کرد. فروریزی این موانع برای اقتصاد ایران چشم¬انداز مطلوبی فراهم آورده که میتوان با تصمیم گیری درست آن را حفظ کرد. بازگشایی کانالهای پولی و مالی ، کاهش هزینه های سیاسی و اقتصادی سرمایه گذاری در ایران و مهمتر از همه آزاد شدن منابع بلوکه شده ایران در غرب مواردی هستند که هم به سود ایران خواهد بود و هم نفع غرب در آن است.

توافق هسته ای و تبعات مثبت اقتصادی آن نه تنها برای ایران بلکه برای منافع همه کشور های جهان به ویژه اروپا دارای اهمیت فراوان است. از سر گیری روابط پولی و بانکی برای اقتصاد بیمار ایران منافع مطلوبی فراهم میکند. در زمان تحریم سیستم بانکی ایران کالاهای داخلی در دست تولیدکنندگان میماند و مهمترین پیامد آن کاش تولید ملی و هزینه بسیار آن بر سیاست های مالی دولت بود. شرایط سیستم مالی و پولی در داخل متأثر از شرایط مالی و پولی در دنیا و ارتباط با نظام بین الملل است. در چنین شرایطی هرنوع اخلال در این سیستم اقتصاد داخلی را فلج میکند. با رفع این موانع امکان دسترسی ایران بــــــــه سوئیفت بیـــــــن¬المللی( شبکه ارتباط مالی جهانی که خدمات رایانه ای میدهد) فراهم میشود. این اتفاق اولویت ایران در عرصه جهانی خواهد بود چرا که تمام مبادلات اقتصادی را تحت تأثیر قرار میدهد. البته باید به این مهم اشاره کرد که خود کشورهای اروپایی به ویژه قدرتهای مهم اقتصادی آن در دوران تحریم علیه ایران ضررهای فراوانی را متحمل شدند. آلمان در دوسال اول تحریم علیه ایران تا ۴۰ ملیارد دلار زیان دید. کشورهای دیگر اروپایی مانند اسپانیا، ایتالیا و فرانسه نیز از این ضرر در امان نبودند. این موضوع دلیل سرعت ورود آنها را به اقتصاد ایران نشان میدهد.

در چنین شرایطی اصلاحات اقتصادی و مبارزه با فساد داخلی از طریق قانونگذاری در مجلس و عمل درستبه این قوانین توسط دولت، باید یکی از اولویت های اصلی دولت تدبیر و امید در سال های پیش رو باشد. بدون نیل به این مهم نمیتوان از فرصت به وجود آمده برای توفیق اقتصادی بهره برد و سطح رفاه عمومی را ارتقاء بخشید. چنین فرضی نشاندهنده این است که انتخابات مجلس در اسفند ماه سا جاری شاید، مهمترین انتخابات (حداقل در بعد اقتصاد داخلی) در چند دهه اخیر ایران باشد.

با اضافات و تلخیص برگرفته از وبسايت خبرگزاري گيل خبر، تاریخ انتشار يكشنبه 26 مهر 1394، كد مطلب: 122541: www. gilkhabar.ir