شعارسال: «نوروز» به‌عنوان آیینی هزاران ساله و در قالب پرونده‌ای چندملیتی در سال ۲۰۱۶ به ثبت رسید و اکنون ۱۲کشور در این پرونده حضور دارند. ترکیه، جمهوری آذربایجان، هند، پاکستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان، افغانستان، ترکمنستان و عراق و ایران ۱۲ کشوری هستند که نوروز را گرامی می‌دارند. اما به باور کارشناسان ثبت مشترک نوروز فرصت‌های بسیاری را برای توسعه صلح و گردشگری میان کشورهای عضو ایجاد کرده است؛ فرصتی که البته هنوز دست کم در ایران نمود ایرانی نداشته است. حدود دو سال پیش بود که معاون میراث فرهنگى سازمان میراث فرهنگى، صنایع دستى و گردشگرى در یک نشست خبرى پیشنهاد شکل‌گیرى مسیر گردشگرى نوروزى را مطرح کرد؛ پیشنهادی که همچنان در میان انبوه ایده‌ها خاک می‌خورد. علاوه بر این، کارشناسان گردشگری معتقدند تسهیل ویزا و تعریف ویزای مشترک در میان کشورهای عضو نوروز، هم می‌تواند به تبادل بیشتر گردشگر میان این کشورها کمک کند و هم می‌تواند موجب آن شود که مردم دیگر کشورها راحت‌‌تر بتوانند میان کشورهای عضو تردد داشته باشند.

پیمانِ نوروزی

«چون جنگ در ذهن مردم شکل می‌گیرد، باید صلح را نیز در ذهن افراد جای دهیم»؛ وزیر امور خارجه کشورمان در جشن جهانی نوروز با اشاره به این جمله که اساسنامه‌ یونسکو با آن آغاز می‌شود، گفت: «امروز باید با افراد و کشورهایی که نوروز را جهانی کردند پیمان ببندیم که سرزمین و جهان‌مان را نیز نوروزی کنیم.»

محمدجواد ظریف با بیان اینکه نوروز صرفا یک رویداد طبیعی نیست، یادآور شد: «نوروز یک تحول انسانی و چیزی است که یونسکو در صدر برنامه‌های خود قرار داده است؛ یعنی تغییر نگرش و دیدگاه‌ها.» وی تاکید کرد: «ما نیاز داریم تفکر مبتنی بر قدرت، سلطه و استفاده از سلاح‌های مخرب را به تفکر گفت‌وگو، فراگیری و همراهی و همزیستی در خانه‌هایمان، جامعه و کشور، منطقه و جهان تبدیل کنیم.» این دیپلمات عالی‌رتبه با تاکید بر اینکه خشونت در خانه و جامعه، کشور و جهان برای هیچ کس امنیت نمی‌آورد، خاطرنشان کرد: «باید بپذیریم که ما در یک کشتی نشسته‌ایم. در جهان و ایران و منطقه همه در همان نقطه‌ایم. ما میراث‌داران فرهنگ نوروز نباید بین خود جنگ و دعوا داشته باشیم. نباید بین هند و پاکستان درگیری اتفاق بیفتد.»

ظریف افزود: «باید بدانیم امنیت به قیمت جنگ دیگران و توسعه به قیمت عقب‌ماندگی دیگران نامطلوب و ناممکن است. باید بپذیریم در جهان کنونی به هم پیوسته یا همه با هم به ساحل نجات برسیم یا همه با هم غرق ‌می‌شویم؛ غرق در بحران محیط زیست، ناامنی و فقر.» او از نوروز به‌عنوان زمانی برای همدلی و دید و بازدید یاد کرد: «زمان کنار گذاشتن قهرها و دل چرکینی‌ها است. ما در ایران امروز بیش از هر زمان دیگری به انسجام نیاز داریم. این انسجام باید در منطقه نیز شکل بگیرد.»

بازار ۴۰۰میلیونی

اما معاون رئیس‌جمهوری نیز ضمن دعوت از کشورهای عضو پرونده نوروز برای برنامه‌ریزی در راستای همکاری‌های مشترک و تعریف رویدادهای بین‌المللی، یادآور شد که نوروز بازاری است که دست‌کم جمعیتی ۴۰۰میلیون نفری از آن ارتزاق می‌کنند. علی‌اصغر مونسان تصریح کرد: «نوروز در جنبه‌های اقتصادی و تجاری‌اش هم رونق دارد و تحرک؛ سفره‌ای رنگارنگ که به روی همه ما که دل در گرو آن داریم باز شده.» به باور وی، در این بازار تنوع صنایع و خدمات وجود دارد و همه اینها یعنی رونق گردشگری میان کشورهایی که نوروز را می‌ستایند. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از نوروز به‌عنوان علقه‌ای مشترک که به همگرایی ملت‌ها منجر می‌شود یاد کرد؛ وجه مشترکی که می‌توان از آن به‌عنوان یک عامل فرهنگی- سیاسی برای برقراری گفتمان بین فرهنگی و دیپلماسی فرهنگی در راستای همگرایی‌های منطقه‌ای بهره گرفت.

 او درباره فلسفه وجودی نوروز نیز گفت: «اگر بتوان ‌قواعد نجومى را نشانه‌‌هاى دقیقى براى حوادث طبیعى شمرد و سرآغاز فصل بهار را همان روزى دانست که سیر اعتبارى آفتاب در برج اعتبارى حمل قرار مى‌‌گیرد آنگاه ‌مى‌توان گفت که عید نوروز نیز جزو اعیادى است که سالانه تجدید مى‌‌شود و سنتى‌ تاریخى براى یک حادثه متجدد و متناسب با تجدید حیات طبیعت است.» رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: «در تاریخ بشریت و از جمله در تاریخ پر فراز و فرود کشور ما آیین‌ها و رسوم‌ زیادی بودند که نتوانستند در آزمون‌‌های زمان زنده بمانند. اما نوروز یکی از کهن‌ترین آیین‌های بشری است که هیچ آیینی و هیچ اهریمنی نتوانسته آن را نابود یا کمرنگ سازد.» او در ادامه گفت: «نوروز نه نماد ناسیونالیسم است بلکه همدلی و همگرایی نوع بشر را می‌طلبد و آرزو می دارد و نه رنگی از تعصب و خشونت دارد بلکه بانگ صلح برمی‌دارد و آواز دوستی سر می‌دهد. نوروز صرفا تعلق به قومیتی خاص نیز ندارد.»

مونسان خاطرنشان کرد: «از خاور اروپا تا مدیترانه، از آسیای میانه تا خاور دور، از کردها و ازبک‌ها تا عراق و شام، از غرب چین تا آناتولی‌، از شبه قاره هند و افغانستان در شرق تا بین‌النهرین در غرب و از سین‌کیانگ و آسیای مرکزی در شمال شرق تا دامنه های شمالی قفقاز بزرگ در شمال و آسیای صغیر در شمال غربی که تاریخ بلند خود را در نوروز زنده نگه داشته‌اند. جشن بزرگ سرسبزی طبیعت که تا طبیعت هست نوروز هم ماندگار است؛ آیینی که مفتخر است به پایگاه نیرومند تمدنی خود در تاریخ بشریت.» معاون رئیس‌جمهوری ایران با تاکید بر اینکه نوروز می تواند آغازی باشد برای بازیابی هویت سیاسی مردم و اندیشه سیاسی دولت‌های منطقه در جهت همسانی، دوستی و اتحاد، نوروز را آیینی دانست که ملل و اقوام گوناگون را که بدان باور دارند و همه ساله آن را پاس می‌دارند، به هم نزدیک می‌سازد. مونسان همچنین یادآور شد: «همان گونه که نوروز را با همراهی و همدلی ۱۲ کشور به ثبت جهانی رساندیم، آیین‌های دیگری همچون یلدا، عود، عروسک‌های بدون صورت، نقره‌کاری و سوزن‌دوزی را نیز به اشتراک و فراخوان گذاشته‌ایم تا سایر کشورها به ما بپیوندند؛ چراکه باور ما این است که هیچ‌ چیز همچون آیین‌های مشترک و امید‌آفرین نمی‌تواند ضامن صلح و دوستی میان ملل و دعوت به گفتمان میان جهانیان باشد.»

موانع اصلی توسعه گردشگری نوروز

اما به باور کارشناسان اگرچه گردهمایی‌های اینچنینی برای بزرگداشت این سرمایه مشترک فرهنگی می‌تواند به همراهی و همدلی بیشتر کشورهای عضو کمک کند، با این همه زمان آن رسیده که گام‌هایی عملی برای توسعه گردشگری با محوریت نوروز برداشته شود. برخی از فعالان گردشگری پیش از این بارها در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» بر لزوم برنامه‌ریزی در توسعه گردشگری کشورهای نوروز تاکید کرده‌اند. به باور آنها، ایجاد تورهای مختلف با استفاده از چند کلیدواژه از جمله تور جاده ابریشم، تور فارسی‌زبان‌ها، تور نوروزی و... با یک دیپلماسی صحیح بین این کشورها می‌تواند گامی بزرگ در این باره باشد. در حالی که ایران هنوز در این خصوص اقدامی عملی نداشته و صرفا به گردهمایی‌های اینچنینی اکتفا کرده است، کشورهای بزرگ دنیا در شرق آسیا و اروپا از پتانسیل‌هایی مشابه این در راستای توسعه گردشگری خود استفاده کرده‌اند. در حال حاضر نه تنها تعداد گردشگران ورودی به ایران از کشورهایی نظیر تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و... که از جمله کشورهای نوروز هستند، بسیار اندک است بلکه چالش‌های عمده‌ای از جمله ویزا، هزینه‌ بالای حمل و نقل میان ایران و این کشورها و حتی عدم شناخت صحیح، از موانع اصلی توسعه گردشگری میان این کشورها به‌شمار می‌رود.

برخی تورگردانان ایرانی در این خصوص معتقدند، متولی معرفی ایران و جاذبه‌های گردشگری آن، دولت است. وقتی دولت این موقعیت را فراهم کند نوبت به بخش خصوصی می‌رسد که بازاریابی صورت دهد. درواقع، صرف قرار گرفتن در یک جریان و امضا گرفتن از چند کشور به‌عنوان هم‌پیمان، برای آغاز یک همکاری کافی نیست و تا زمانی که تبلیغات صورت نگیرد توفیقی دراین خصوص حاصل نمی‌شود. گام مکمل برگزاری جشن جهانی نوروز، برنامه‌ریزی عملی برای همکاری‌های گردشگری نوروز محور است. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند بخش خصوصی و دولتی این کشورها در قالب نشست‌های مشخص به بررسی راهکارهای عملی برای تسهیل سفر در کشورهای نوروز بپردازند تا فرصتی اینچنینی را از دست ندهند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار:11اسفند1397 ، کدخبر: 3501783: www.donya-e-eqtesad.com