شعار سال:شهرستان توریستی و گردشگری رامسر با آوازه جهانی با مشکلات زیادی روبه‌روست و به توجه و پیگیری مسئولان کشوری و استانی برای حفظ و رفع مشکلاتش نیاز دارد. رامسر به‌عنوان گردشگرپذیرترین شهر مازندران در حالی تمام فصول سال میزبان بی‌شماری از مسافران و گردشگران است که به‌اعتقاد کارشناسان بخش زیادی از جامعه محلی به‌دلیل چرخه بی‌نظم ورود مسافر و توزیع نامتوازن فعالیت‌های گردشگری، از درآمدها و فرصت‌های اقتصادی این صنعت سودآور بی‌بهره هستند.

شهرستان ۸۰ هزار نفری رامسر یکی از پربازدیدترین شهرهای مازندران در سال جاری بود و در فصل تعطیلات از حدود ۱۵ میلیون مسافر و گردشگر میزبانی کرد؛ منطقه‌ای از شمال کشور که به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های طبیعی خیره‌کننده، صنایع‌دستی، گردشگری سلامت و میراث تاریخی مجموعه‌ای کامل از اهداف سفر را برای مسافران و گردشگران فراهم می‌کند.

توسعه صنعت گردشگری امروز به یکی از منابع ثابت درآمدی کشورها مبدل شده و کشورهایی که حتی جذابیت‌های طبیعی ندارند، می‌کوشند با ایجاد زمینه‌های مناسب، سهمی‌ از بازار پرسود گردشگری داشته باشند، اما در این میان کارشناسان معتقدند سازکارهای فعلی برای کسب درآمد پایدار از گردشگری به‌ویژه در شهرهای ساحلی مازندران بیش از آن‌که به‌سوی ارتقاء، درآمدزایی و توسعه پایدار پیش رود، در چرخه‌ای تعریف‌نشده و بی‌نظم گرفتار شده است.

مطالعات کارشناسان در این زمینه حاکی از آن است که عمده درآمدهای بخش گردشگری این شهرستان معطوف به کسب‌وکارهای نوار ساحلی و بخش خریدوفروش املاک و مستغلات است که بازدهی درآمد آن تنها به بخش خاصی تعلق می‌گیرد و منافع آن ضمن آن‌که دربرگیرنده عموم جامعه محلی نیست، تاکنون موتور محرکه رشد و پویایی منطقه را به‌نحو مطلوب فراهم نکرده است.

بررسی‌ها گویای آن است که آن بخش از جامعه محلی که سهمی ‌از درآمدهای حضور مسافران و گردشگران ندارند، تنها ترافیک پرحجم، تولید روزانه بیش از ۱۲۰ تن زباله، خریدوفروش افسارگسیخته زمین‌های کشاورزی و ساختمان‌سازی‌های ناهمگون را به‌ویژه در مناطق روستایی بالادست نظاره و در این میان تأمین زیرساخت‌های زندگی توسط خانه‌دومی‌ها و افراد غیربومی ‌به شهرستان تحمیل می‌کنند.

یک شهروند رامسری درباره وضعیت حضور مسافر و گردشگر در ایام تعطیلات و پیک مسافر به ایرنا گفت: تصور ذهنی ما از تعطیلات و ورود مسافران تنها حضور انبوه مسافر و تحمل ترافیک کلافه‌کننده و چهره شلوغ شهر است.

حسین فلکی خاطرنشان کرد: انتظار می‌رفت در طول سال‌های گذشته تا امروز با مدیریت بهینه و این میزان برخورداری از مواهب طبیعی و تاریخی درآمد و گردش مالی گردشگری موجبات توسعه و ارتقای همه‌جانبه شهر و اشتغال‌زایی را فراهم سازد، اما اکنون بیش از هرچیزی ما شاهد آن هستیم که درآمدها یا به‌سوی خریدوفروش املاک رفته است و بومیان این منطقه را به سرایداران صاحبان ثروت غیربومی‌ تبدیل کرده است.

پراکندگی فعالیت‌های گردشگری

یک فعال حوزه گردشگری با بیان این‌که توسعه فعالیت‌های گردشگری و ایجاد فرصت‌های اقتصادی این بخش باید به‌طور فراگیر، چندجانبه و متوازن باشد، افزود: برای مثال ایجاد امکانات گردشگری نظیر تله‌کابین رامسر و مجتمع‌های تجاری بزرگ با وجود استقبال و ازدحام مسافران در این‌جا به‌معنای توسعه، درآمدزایی و ارتقای فعالیت گردشگری این شهر به‌شمار نمی‌رود، بلکه باید کسب‌وکارهای گردشگری به‌طور گسترده در تمام بافت‌ها اعم از روستا و شهر و جنگل و دریا وجود داشته باشد و همه از آن منتفع شوند.

سعید مختاریان زواره در ادامه در تشریح چالش‌ها و موانع افزایش درآمدهای گردشگری می‌گوید: در شهرهای گردشگرپذیر ساحلی مازندران به‌ویژه رامسر، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در بخش صنعت یا گردشگری با حمایت جامعه محلی، دولت و تسهیلات بانکی از سوی سرمایه‌گذاران انجام می‌شود و به‌طور مستقیم برای چندین نفر اشتغال‌زایی صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: اما درعین‌حال بررسی‌ها نشان داده مالکان این کسب‌وکارها در رویکردی متناقض با منفعت جامعه محلی با درآمدهای حاصل از این بخش در خارج از کشور یا پایتخت به فعالیت اقتصادی می‌پردازند، درحالی‌که باید در راستای توسعه و ایجاد کسب‌وکارهای خرد در همان جامعه محلی فعالیت کنند.

مختاریان زواره می‌گوید یکی دیگر از دلایلی که به‌تناسب افزایش آمار ورود گردشگر و مسافر، اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای جامعه محلی رخ نمی‌دهد، جانمایی نادرست، عدم پراکندگی و توزیع نامتوازن امکانات، فرصت‌ها و بسترهای گردشگری در کل منطقه است.

وی با بیان این‌که پهنه دریا و جنگل به‌طور طبیعی جذابیت‌های خود را دارد، افزود: نیاز است در تدوین رویکردهای مدیریتی توسعه پایدار گردشگری، نقاط ناشناخته در روستاها، کمپ‌های جنگلی، آثار تاریخی، فرهنگ معنوی منطقه و گردشگری مزرعه در قالب جوامع کوچک به گردشگران معرفی شود.

مختاریان زواره با اشاره به این‌که نباید گردشگری و امکانات تنها در یک نقطه مانند تله‌کابین یا دریا متمرکز شود، افزود: به‌دنبال تحقق چنین رویکردی اقامت شب به‌عنوان یکی از فاکتورهای افزایش درآمد در کل منطقه گسترش می‌یابد و عموم جامعه محلی از آن بهره‌مند خواهند شد.

مدیریت زنجیره ارزش در مقاصد گردشگری

یک کارشناس اقتصادی نیز در تشریح وضعیت گردشگری و درآمدزایی این صنعت در رامسر گفت: یکی از دلایل این‌که درآمدزایی و اشتغال در حوزه گردشگری رامسر به‌نحو مطلوبی در جامعه محلی توزیع نشده، چرخه بی‌نظم و تعریف‌نشده ورود مسافر و اقامت آنان در این منطقه است.

وی توضیح داد: اگر بخواهیم سود و زیان حضور مسافر را بررسی کنیم، کفه زیان‌بار حضور غیربومی‌ها و مسافران به‌دلیل ساخت‌وسازها، تولید زباله، زمین‌فروشی و ازبین‌رفتن کشاورزی به‌مراتب از کفه درآمدزایی آن سنگین‌تر شده و از سوی دیگر بخش زیادی از جامعه محلی متضرر و ناخشنودند.

ابوذر مرادی افزود: یکی از دلایل توفیق گردشگری در کشورهای همجوار این است که مسافر در چرخه‌ای از پیش تعریف‌شده قرار می‌گیرد که به‌موجب آن فعالیت‌ها و هزینه‌کرد گردشگر یا مسافر در جریان مجموعه‌ای از فرآیند‌های منسجم و هماهنگ‌شده بین هتل‌ها، مراکز گردشگری، تفریحی تعریف و عملیاتی می‌شود، این درحالی است که در این منطقه ما شاهد چنین هماهنگی‌های از پیش تعریف‌شده‌ای نیستیم.

وی ادامه داد: هم‌اکنون ۶۰ درصد درآمد سرانه در این منطقه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر جریان مسافر است، ۲۰ درصد کشاورزی و مابقی را نیز مشاغل دولتی دربرمی‌گیرد که از میزان ۶۰ درصد، ۳۵ درصد کسب‌وکارهای نوار ساحلی، رستوران‌ها و برندها و ۲۵ درصد باقیمانده نیز شامل بخش املاک و مستغلات و ویلاسازی‌های این منطقه است.

به‌گفته مرادی، براساس مطالعات و داده‌هایی که در سال ۹۵ در جریان یک تحقیق دانشگاهی به‌دست آمد، مشخص شد در شهرستان رامسر هر مسافر ۱۰۰ هزار تومان بازدهی درآمد برای کل جمعیت منطقه دارد؛ یعنی به‌طور متوسط یک خانواده چهارنفره ۴۰۰ هزار تومان هزینه می‌کند و این در حالی است که این ۴۰۰ هزار تومان شاید به‌دست پنج نفر برسد؛ چون به‌خوبی در منطقه توزیع نمی‌شود و تنها به بخش خاصی از کسب‌وکارها تعلق می‌گیرد.

وی دخالت و برنامه‌ریزی دولت را در کنار بخش خصوصی، برای اصلاح این ساختار و تدوین زنجیره ارزش در مقصد گردشگری ضروری خواند و افزود: زنجیره ارزش در مقاصد گردشگری به‌معنای دربرگیری طیف وسیعی از خدمات اصلی و حمایتی برای تحویل بی‌نقص و لذت‌بخش گردشگری یکپارچه است.

این محقق با بیان این‌که جامعه محلی باید از مزیت‌ها، درآمدهای بخش گردشگری و طبیعی منطقه بهره‌مند شوند، گفت: در جریان تحقیقاتی که برای دستیابی به چنین مدلی انجام شده است، به این نتیجه رسیدیم که تلفیق «گردشگری و کشاورزی» رویکردی است که می‌تواند به درآمدزایی برای طیف وسیعی از جامعه محلی منجر شود و در این میان به سرمایه طبیعی نیز خدشه وارد نمی‌شود.

مرادی تجربه سبک زندگی بومی‌ محلی را به‌عنوان یکی از فعالیت‌های گردشگری مطلوب توصیف کرد و افزود: تجربه سبک زندگی یک کشاورز، دامدار یا هر فعالیت بومی ‌و محلی دیگر، فرصتی مناسبی برای ارائه به گردشگران است که به‌دنبال کسب تجربه‌های بکر هستند.

رضایت میراث‌فرهنگی

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رامسر هم درعین‌حال آمار درآمدهای گردشگری شهرستان را رضایت‌بخش خواند و در ادامه افزود: میزان تقاضا برای واحد‌های بوم‌گردی و هتل‌ها، ظرفیت تکمیل مراکز اقامتی لوکس و خانه مسافرها نشان می‌دهد که اقتصاد این بخش فعال است و چنانچه بازگشت سرمایه وجود نداشت، این سرمایه‌گذاری‌ها انجام نمی‌شد.

نادر سحرخیز افزایش تقاضا برای ساخت هتل در رامسر را از امتیازات مثبت پویایی اقتصاد گردشگری رامسر بیان کرد.

وی گفت: یکی از امتیارات دیگری که در درآمدزایی و جذب گردشگر به منطقه نقش دارد، گردشگری غذا و برندسازی در این حوزه است که درحال‌حاضر مقدمات انجام آن در شهرستان فراهم شده است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری رامسر فعالیت‌های بخش صنایع‌دستی در این شهرستان را از دیگر فعالیت‌های اقتصادی بخش گردشگری خواند و افزود: برای برندسازی صنایع‌دستی در آینده نزدیک آموزش شیوه تعامل با گردشگران، بسته‌بندی و عرضه مناسب انجام می‌شود که با این اقدامات زمینه فعالیت و بهره‌وری اقتصادی این بخش نیز بیش از گذشته فعال می‌شود.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه،تاریخ انتشار:24آبان1398،کد خبر:78185،sabzineh.org