شعار سال :‌ ساختار‌ها و فرایند‌هایی که می‌تواند استعداد‌ها را در خود بپروراند و توسعه گرا باشد و در یک کلام ” میوه شیرین دهد پر منفعت ” یا آنکه از آن‌ها توسعه یافتگی و پرورش استعداد‌ها و بهره‌مند شدن از آن‌ها را انتظار نداشت و به فراموشی سپرد. پرداختن به موضوع ریاست دیوان محاسبات چنین است یعنی بحثی ساختاری است که نباید آن را به سطح رفتاری تقلیل داد اگر چه خواه ناخواه نام فرد هم به میان می‌آید، ولی بحث بیشتر صبغه ساختاری دارد و اصلاح فرایند که در اینجا در قالب متعهد بودن به قانون در نهاد قانونگذاری ظهور و بروز یافته است و تعهد قانونگذاران را در افکار عمومی به نمایش می‌گذارد. نهاد‌های مدرن بر پایه قدرت قانون مشروعیت می‌یابند و نهاد‌های سنتی بر پایه روابط خویشاوندی یا حفاظت از منافع خویشان و آشنایان و همفکران و به تعبیر امروز حزب و باند و گروه‌های خاصی که می‌خواهند قدرت را در میان خودشان توزیع کرده و نگهدارند. حکایت ساختار‌های مدیریتی ما نیز خواسته و ناخواسته سالهاست که چنین است، ولی این بار این موضوع در جایی ظهور و بروز یافته که نهاد قانونگذاری است و در منصبی انتخابی که مشروعیت انتخاب را نیز به چالش می‌کشد. انتخاب ریاست دیوان محاسبات از این منظر قابل تأمل است و اگر چه ریاست محترم مجلس عبارت قابل تأملی به زبان آوردند و فرمودند: “هرچه بود گذشت … ”، ولی واقعیت این است که چنین مواردی نمی‌گذرد و نه تنها حرف و حدیث‌های دنباله دار و تفرقه انگیز را در پی دارد بلکه سنت‌هایی را بنیان می‌گذارد که شواهدی از آن را هم می‌توان در مجادلات فیمابین موافقان و مخالفان مشاهده کرد و شگفت آنکه موافقان به جای ارائه مستندات صلاحیت‌های قانونی و حرفه‌ای فرد منتخب تهدید به افشای سوابق طرف منتقد که از قضا منتقد مشفق نیز هست می‌کنند و این نیز زیبنده نظامی نیست که می‌خواهد ام القرای جهان اسلام باشد. از آنجا که این موضوع در میان داعیه داران به اصول و اصولگرایی امری مشروع و مقبول می‌نماید بد نیست نگاهی به آموزه‌های فرهنگیمان بیندازیم؛ اصول گرایی یعنی پایبندی به اصول و سنت‌های حسنه و پاسداری از آنها؛ زیرا پاسداران این فرهنگ به گوشمان خوانده اند که:

محسنان رفتند و احسان‌ها بماند‌ای خنک آن کس که این مرکب براند

ظالمان مردند و ماند آن ظلم‌ها

وای جانی کو کند مکر و دها

گفت پیغامبر خنک آن را که او

شد ز دنیا ماند ازو فعل نکو

مرد محسن لیک احسانش نمرد

نزد یزدان دین و احسان نیست خرد

و در مقابل، کسانی که با نگاه کوتاه مدت به امور به ویژه امور اجتماعی می‌نگرند و به آنچه نپاید دل بسته و به تعبیر مدیریتی با رفتار‌های سیاسی قواعد و قوانین را دور می‌زنند، سنت نامیمونی را پایه گذاری می‌کنند که تا ثریا می‌برد دیوار کج:

هر که او بنهاد ناخوش سنتی

سوی او نفرین رود هر ساعتی

نیکوان رفتند و سنت‌ها بماند

وز لئیمان ظلم و لعنت‌ها بماند.

داستان انتخاب رئیس دیوان محاسبات هم از این منظر قابل تأمل است، زیرا شاگردی به جای استاد در این منصب قرار می‌گیرد که همانند استاد از منظر حرفه و تخصص مورد نیاز، نامزد این جایگاه نشده است و انجمن‌های حرفه‌ای و صاحب نظران این حوزه او را به این صفت و توانمندی‌های مورد نیاز این پست نمی‌شناسند و از آنجا که قرار گرفتن در جایگاه دیوان محاسبات حق الناسی است که برای نظارت بر رعایت حق الناس است بر اساس آموزه‌های دینی هم که شده به جای تشبث به رقابت مومنانه‌ای که ریاست محترم مجلس فرمودند باید به آموزه “اتقوا من مواضع التهم” توجه کرد و در جایگاهی که باید خالی از شائبه‌های به وجود آمده از سوی دیگر مومنان است و اتفاقا هم تنها شائبه سیاسی هم نیست که جناب بذرپاش به مخالفان نسبت دادند و فرمودند “با ما کار سیاسی کردند”، اگر دیانت ما عین سیاست ما باشد از منظر سیاست هم به موضوع نگریستن کار بدی نیست، ولی رفتار سیاسی بد است که هر دو طرف می‌توانند با تمسک به شواهدی طرف مقابل را به آن متهم سازند؛ ولی سخن در اینجا در باره تخلف از قانون و … است. در چنین شرایطی که در باره پستی که نباید جند و، چون به همراه داشته باشد وقتی چند و چون‌های جدی مطرح شده است برای کارامد و اثربخش انجام وظیفه کردن در این جایگاه انتظار می‌رود جناب بذرپاش با توجه به ظرفیت جوانی و استعداد‌ها و زمان بسیاری که برای خدمت به جامعه اسلامی دارند، عطای خدمت در این منصب را به لقایش بخشیده و خود با تشکر از کسانی که با حسن ظنی که به او داشته اند او را انتخاب کردند در منصب‌های دیگر به خدمت مشغول شوند و کسی در این جایگاه قرار گیرد که هیچ شائبه‌ای در رابطه با او وجود نداشته باشد و مواضع سیاسی او نیز بر تخصص و حرفه‌ای گرائیش پیشی نگرفته باشد.

قرار گرفتن جوان نوآموز در منصبی که حرفه‌ای گرایی را ایجاب می‌کند به جای یک فرد کارازموده و حرفه‌ای و متخصص پیش از او در این منصب از دیدگاه صاحب نظران و نخبگان مدیریت و حسابرسی امر پسندیده‌ای نیست و با فلسفه وجودی مدیریت که ایجاد ارزش افزوده از طریق تحقق بخشیدن به اصل موضوعه امروزمان بهتر از دیروز و فردایمان بهتر از امروز است تناسبی ندارد.

دکتر مجتبی امیری، مدیر گروه مدیریت دولتی دانشگاه تهران


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، تاریخ انتشار:۱۴مرداد، ۱۳۹۹، payesh۴.ir/challenge-legalism-parliament