شعار سال: فاروق جویده اندیشمند مصری در الاهرام نوشت: سیاست، تا دههها یا حتی بیشتر، کنترل تصمیمات کشورها و ملتها را در دست داشت و سیاستمداران، ناخدایان این کشتی در جنگ، صلح، امنیت و ثبات بوده اند. سرنوشت جنگها را سیاستمداران تعیین میکردند و اگر ارتش ها، این ماموریت را انجام میدادند، در واقع سیاستمداران، ستارههای جوامع محسوب میشدند.
در این مطلب آمده است: روابط ویژهای بین سیاست و سرمایه وجود داشت هرچند که سیاست حرف اول را میزد. تا همین نزدیکی ها، سیاستمدار، حاکم و تصمیم گیرنده در صلح و جنگ بود، اما به نظر میرسد که سیاست در عرصه جهانی پا پس کشیده و اقتصاد به فصل الخطاب تبدیل شده است هرچند که سیاستمداران هنوز آن را نپذیرفته باشند. شواهد و قراین زیادی وجود دارد که نشان میدهد اکنون اقتصاد حرف اول را میزند و تصمیم گیرنده است و سراسر جهان اکنون زیر سلطه اقتصاد است. از آن جمله موارد زیر است:
اول: اکنون سرمایه است که سیاست را پیش میبرد. شاید در گذشته این موضوع در خفا رخ میداد، اما اکنون سرمایه از افشای اهداف، منافع و تصمیمهای خود ابایی ندارد. در همه امور دخالت میکند. حکومتها را سرنگون میکند. تصمیم گیرندگان را تعیین میکند و کنترل روابط بین المللی را برعهده دارد و قبل از آن، کنترل بازارهای ارز، بورسها و قیمتها را در دست دارد. بازرگانان و تجار، قیمت ها، درجه تورم و درآمد شهروندان را کنترل میکنند. تاجر بزرگ صاحب شرکتهای چند ملیتی در سراسر جهان، تعیین کننده سود و قیمت تجار خرد در کشورهای جهان است، زیرا او عرضه کننده، مالک کالا و تصمیم گیرنده است. از همین جا اقتصاد در هر خانهای تصمیم گیرنده شده است و بدون ارتش بر موسسات و وزارتخانهها حکمرانی میکند.
دوم: کشورهای بزرگ با منابع، پول، تولید و کنترل منابع درآمدی کشورهای دیگر حکمرانی کرده اند. مثلا آمریکا اکنون با دلار بر جهان حکمرانی میکند نه ناوهای هواپیمابر.
قدرت، لازم است، اما دلار قویتر است. کشورها اکنون میدانند که استقلال واقعی در منابع آنها و تواناییهای آن برای تامین مایحتاج زندگی نهفته است. تاجر، اکنون از سیاستمدار مهمتر شده است، زیرا تاجر غذا میفروشد در حالی که سیاستمدار شعار سر میدهد و مردم هم اکنون غذا و دلار میخواهند.

سوم: هنگامی که جنگ بین روسیه و اوکراین در گرفت، اقتصاد حرف اول را میزد و آغاز درگیری بین نفت و تحریمهای اقتصادی بود. روسیه، گاز را قطع کرد و آمریکا و اروپا نیز تحریمها را اعمال کردند و نبردها هم در میادین جنگ دایر بود. جنگ روسیه و اوکراین ثابت کرده است که جنگ جدیدی غیر از سلاحهای کشتار جمعی وجود دارد و گاز میتواند ویرانگری جدید باشد و جهان باید اکنون برای جنگ اقتصادی جدید آماده باشد، زیرا خطرناکترین چیزی که جان انسانها را تهدید میکند، زمانی است که غذا پیدا نمیکنند و بدون شلیک حتی یک گلوله میمیرند.
چهارم: عصر آینده، عصر اقتصاد، و سیاست در خدمت اقتصاد خواهد بود. اقتصاد در همه امور حرف اول را خواهد زد و جهان باید تسلیم این حاکم جدید شود و این واقعیت جدید منحصر به جهان و کشورها و ملتها نخواهد بود بلکه به خانواده و افراد هم خواهد رسید؛ بنابراین آیندهی بسیار نزدیک، بیشتر از آنکه به شعارهای سیاستمداران نیاز داشته باشد، به خِرد اقتصاد نیاز خواهد داشت.
پنجم: اینجا باید این سوال خودش را مطرح کند که ما کجای این تحولات سریع قرار داریم؟ در سالهای اخیر متوجه شدهام که اکثر سیاستمداران به طور کامل از صحنه کنارهگیری کردهاند که شاید خردمندان در میان آنها احساس میکنند که زمانه تغییر کرده و قدرت پول بر روشنایی اندیشه و فکر غلبه دارد و مردم کوچه و خیابان غذا میخواهند نه قصیده شعر، و نیازهای شکمها بیشتر و مهمتر از نیازهای خردها شده است. افول فرهنگ، خلاقیت، هنرهای زیبا و همه اینها در بورس و قیمت دلار جایی ندارند و دنیای اندیشه در برابر افزایش قیمت و تورم و فریاد شبکههای ماهوارهای در شرف محو شدن است و لازم بود که سیاستمداران در لباسهای اقتصاد مخفی شوند. جهان به یک روستای کوچک تبدیل شده است و به نظر میرسد که
سیاست هیچ آیندهای ندارد و اقتصاد بر جهان حکمرانی خواهد کرد.

کشورهای در حال توسعه و فقیر باید به توانمندیهای واقعی خود در مردم و منابع متوسل شوند تا با سرنوشت مبهمی که موجودیت آنها را تهدید میکند، روبرو نشوند. جهان اکنون نیازمند آن است که ملتها از بهترین تجربیات خود کمک بگیرند، زیرا چالشها بسیار بیشتر از تواناییهای افراد و پتانسیلهای آنهاست…

گفتنی است فاروق جویده (متولد ۱۹۴۶) شاعر نامی و از روزنامهنگاران و روشنفکران منتقد مصری و از جمله کسانی است که همواره از محرومیتهای کشورش در تمامی دورهها نقدهای جدی کرده است. اشعار سیاسی او در مصر طرفداران بسیاری دارد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری شفقنا، تاریخ انتشار:۲۷ آبان ۱۴۰۱، کدخبر: ۱۴۷۸۸۵۱، fa.shafaqna.com