شعار سال : دانشگاه از بدو تاسیس خود در محیط اجتماعی ایران همیشه عرصه ای تاثیرپذیر و بیشتر تاثیرگذار بوده است.چرا که در تعیین سرنوشت یک ملت و یک کشور بعد از توده های مردم، افراد تحصیلکرده نقش مهمی را ایفا کرده اند. این افراد آینده سازان یک نظام فکری سیاسی بوده و ثبات و استمرار آن را تضمین و تعیین می کنند. آنها که عموما برآمده از فضای دانشگاهی می باشند باید به رسالت خود در حیطه دانشگاه و بعد از آن به آشنا باشند.

در نظام جمهوری اسلامی ایران، نقش دانشگاه ها بسیار اساسی و سرنوشت ساز بوده و استقلال فکری آن اهمیت ویژه ای داشته است. دانشگاه باید اشخاصی را تربیت کند که غربزده نباشند. دانشگاه ها باید از بنیان اصلاح شوند، تا اینکه فرآورده های آن برای جامعه ملموس باشد و مانع از ترقی فرزندان این آب و خاک نشود، که رمز رسیدن به این ترقی، اعتماد به نفس ملی و احساس استقلال است. افراد در دانشگاه ها در کنار تحصیل علم، باید به تربیت اسلامی نیز دست یابند. دانشگاه ها باید خودشان را از غرب جدا کرده و مستقل باشند، چرا که آنچه استقلال نظام را را تهدید می کند، وابستگی نظامی یا اقتصادی نیست بلکه وابستگی فرهنگی است که دانشگاه مهمترین بستر شکل گیری فرهنگ می تواند باشد .

جهت رسیدن به این ایده آل دانشگاهی و بر اساس تاکیدات مقام معظم رهبری بر پایه ریزی و اجرای کرسی های آزاداندیشی در فضای جامعه به ویژه دانشگاه، پرداختن به این بحث ضروری است. پس در ادامه بحث اجرائیات نرم افزاری در برگزاری یک کرسی آزاداندیشی در سه حوزه ذکر می شود :

۱)تعیین موضوع :

اولین گام در برگزاری یک جلسه آزاداندیشی تعیین موضوع قابل اهمیت و اصلی کرسی می باشد چرا که مابقی حواشی کرسی پیرامون این متن شکل می گیرد در انتخاب و تعیین این موضوع مواردی چند باید مورد توجه قرار گیرد.

الف) تطابق موضوع با محیط:

به دومعنا، اول اینکه اگر محیط را منطقه جفرافیایی که دانشگاه در آن واقع است تعریف کنیم طبیعتا در این تطابق و با عنایت به اصل اقتضایی بودن بعضی مباحث موضوعیت پیدا می کند و بعضی خیر. به عنوان مثال به طور عام در دانشگاه های مرکز کشور مباحثی چون اختلافات مذهبی و یا قوم گرایانه موضوعیت نداشته و مبتلا به نمی باشد، در حالی که در دانشگاه های استان های مرزی بنا به فراخور آن دانشگاه اختلافات مذهبی و قوم گرایانه از چالش های اساسی و مرتبط می باشد. دوم در تعریف دیگر از محیط، اگر محیط را فضای غالب در هر دانشگاه تعریف کنیم می توانیم به اینکه فضای هر دانشگاهی بیشتر چه موضوعاتی را می پسندد یا رد می کند راه پیدا کنیم . مثلا بعضی دانشگاه ها تحت لفظ کلی سیاسی بودن قرار می گیرند و پرداختن به مسایلی چون مردم سالاری دینی، غرب شناسی و یا حتی فمنیسم در آنها مخاطبان خاص خود را دارد. دانشگاه هایی مثل امیر کبیر و خواجه نصیر و تهران از جمله چنین دانشگاه هایی هستند.

ب)تطابق موضوعات با فضای دانشجویی و دانشگاه:

موضوعاتی چون ارتباط صنعت و دانشگاه، مسایل فرهنگی و حوزه جوانان و ... به فضای دانشگاه مرتبط تر به نظر می رسند تا حوزه های تخصصی عمیق فلسفی دینی و یا موارد خاص در حیطه های علمی. به طور کلی می توان گفت که باید موضوعات به گونه ای انتخاب شوند که در ضمن در نظر گرفتن دانشجویان به عنوان خواص جامعه، جوان بودن و دانشجو بودن آنها نیز لحاظ شود. همگونی و هماهنگی فضای دانشجویی با مولفه هایی چون استقلال، نشاط و جوانی و .... که به کرات در سخنان رهبر انقلاب آمده است با مباحث مطرح شده در این کرسی ها حفظ شود .

ج) اولویت بندی موضوعات:

نیز ضروری به نظر می رسد. طبیعتا لازم است بر موضوعات مبتلابه زمان فعلی و یا آنهایی که در زمان نزدیک چالش ایجاد می کنند تمرکز شود این موضوعات معمولا می توانند مشکلات روز ایران را در حوزه تئوریک حل کرده و موجبات تحقق الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی کشور را فراهم کنند.

۲) حوزه مخاطب :

در درجه اول مخاطب شامل دانشجویان و اساتید و کسانی هستند که بطور مستقیم حوزه نفوذ و تاثیرپذیری این مباحث می باشند و در درجه دوم و بطور غیر مستقیم خانواده ها و دیگر افراد در ارتباط با ایشان کرسی های مطرح شده می باشند. در حوزه مخاطب دو نکته اساسی قابل تامل است. اول؛ شیوه انتخاب و یا دعوت مخاطبین جهت حضور در جلسه که چه به لحاظ اجرایی در بعد تبلیغات و اطلاع رسانی و چه به لحاظ کیفیت اعضای شرکت کننده حایز اهمیت است. چگونگی دعوت از ایشان و طرح موضوع می تواند نوع نگاه به مخاطب را به کار و جدی بودن آن را نشان می دهد. دوم؛ سطح اطلاعات و معلومات مخاطب پیرامون موضوع ها قابل بحث است چرا که همگونی و نزدیک بودن سطح افراد به یکدیگر در پیشبرد مباحث مطرح شده در حوزه کرسی های آزاد اندیشی مهم می باشد.که به این جهت تدوین یک سیر یا فرایند برای یک سطح کردن دانش مخاطبین پیشنهاد می شود به عنوان مثال اگر قصد داشته باشیم یک کرسی آزاداندیشی پیرامون بحث سیاست های اقتصادی دولت و نقد و نظر پیرامون آن برگزار کنیم، شایسته است که از مدتی قبل از برگزاری کرسی تعدادی نشریه به صورت ویژه نامه و یا پخش فیلم های مرتبط از اظهارات مسئولین مربوطه و یا اظهار نظرات متفاوت کارشناسان در قالب بردهای دانشجویی، اطلاعاتی جامع و هماهنگ را به مخاطبان برسانیم. که این امر اثر مناسبی در همسان سازی سطح معلومات مخاطبان دارد .

۳) طرفین موضوع:

اصولا کرسی آزاداندیشی زمانی معنا پیدا می کند که بر سر موضوع مورد بحث چالشی وجود داشته باشد. گاهی در مورد موضوعی خاص چالشی وجود ندارد و یا جای طرح آن چالش دانشگاه نمی باشد. وجود چالش در مورد بحث، دو طرفه بودن آن را تایید می کند. در انتخاب طرفین بحث مدل پیشنهادی بدین گونه می باشد که ابتدا باید موضع خود را به عنوان برگزار کننده کرسی به صورت واضح به لحاظ گفتمانی مشخص کنیم. درانتخاب اساتید (طرفین بحث) دو نفر را به عنوان مبلغ یک گفتمان و دو نفر دیگر را به عنوان گفتمان دیگر انتخاب می کنیم . دو نفر هم به عنوان هیئت منصفه یا داور مشخص می شوند تا نظارت مناسب بر روند بحث داشته باشند. جهت حفظ بحث در چهار چوب اصلی خود حتما وجود یک مجری یا گرداننده جلسه ماهر و بی طرف ضروری به نظر می رسد. نکته قابل توجه در مورد طرفین بحث توجیه مناسب آنها در مورد مسایلی چون مدت زمان جلسه، عمق بحث، استدلالی و عقلایی بودن بحث و حاکمیت منطق و اخلاق در روند کرسی می باشد، که باید مورد توافق همگی آنها قرار گیرد .

امید است که با این روند پیشنهادی که برآمده از تجربه عملی می باشد گامی در راستای تحقق آرمانهای انقلاب و منویات رهبری در دانشگاه ها برداریم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت وزارت علوم و تحقیقات فناوری ، کدخبر: 0160 ، تاریخ انتشار: 25 دی 90، www.korsiha.ir