شعار سال: پیش از این نیز بارها از سوی مسئولان دولتی و شهری وعده تهران بدون گدا داده شده اما تهران همچنان بهشت متکدیان است.

حتی دستورویژه رییس جمهور نیز نتوانست کمکی به حل این آسیب اجتماعی بکند. روحانی چند سال پیش در یکی از جلسات هیات دولت از وجود پدیده تکدی گری و اعتیاد در شهرهای کشور گلایه کرده و گفته بود وجود این متکدیان زیبنده ایران اسلامی نیست و پس از آن دستور پاکسازی شهرها از این معضلات را داد. در همان جلسه رییس جمهوری از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، نیروی انتظامی، شهرداری ها و مسئولان محلی خواست تا پاکسازی چهره شهرها از این پدیده ناهنجار اجتماعی را با جدیت دنبال کنند و شناسایی و مقابله با شبکه های گرداننده این ناهنجاری ها را در اولویت ماموریت های دستگاه های مسئول قرار دهند.

اما از آن سال تا به امروز گدایان تهرانی بدون نگرانی مشغول فعالیت هستند. در این فاصله یک مدیر جوان هم در شهرداری وعده داد دو ساله تهران را بدون گدا می کند که در همان زمان امرودی معاونت وقت اجتماعی به شوخی به او گفت اگر این وعده را محقق کند خودش حکم معاونت برای وی می زند و اعضای شورای شهر هم وعده او را ناشی از خامی و جوانی دانستند و گفتند آرزو بر جوانان عیب نیست.

محمد خلیل زاده جامعه شناس معتقد است: تهران بدون گدا آرمان خوبی است اما اما شدنی نیست؛ زیرا جمع آوری متکدیان موضوعی بین بخشی است و تنها با اراده یک نهاد حل نمی شود.

به اعتقاد او باید به مردم آگاهی داده شود که برای کمک به متکدیان دست به جیب نشوند. مردم از روی عاطفه، ترحم و دلسوزی به متکدیان کمک می کنند اگر مردم دست به جیب نشوند این مشکل حل می شود در شهرهایی مانند اصفهان و تبریز به دلیل همین رویکرد، این مشکل به صورت ریشه ای حل شده است، چون مردم می دانند نهادهای حمایتی به نیازمندان کمک می کنند و دیگر نیازی به کمک آنها نیست.

سو استفاده از حس عاطفه و ترحم شهروندان توسط متکدیان موضوعی است که مریم احمدی، آسیب شناس هم بر آن تاکید می کند می گوید: مردم ایران دارای روح انسان دوستی هستند و دوست دارند به هم کمک کنند و برخی از این حس سو استفاده کرده و درآمدهای کلانی به دست می آورند. گدایی در تهران به یک پدیده درآمدزا تبدیل شده است و مردم خیلی به گدایان کمک می کنند و گدایی را به جرم پر درآمدی بدل کرده اند. گدایان در پایتخت جمع آوری می شوند بارها به محاکمه قضایی می روند و جریمه می شوند اما به دلیل آنکه درآمد خوبی دارند و مردم به آنها کمک می کنند دوباره به این چرخه باز می گردند و یک گدا روزانه چند صد هزار تومان در این شهر می تواند در آمد داشته باشد.

برخی از این گدایان درآمدهای میلیونی دارند و طی سه، چهار ساعت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان گدایی می کنند و تعدادی از گدایانی که دستگیر شده اند در جیب هایشان ۱۰، ۱۱ میلیون چک بانکی بوده است.

به گفته او مردم به چشم یک نیازمند به متکدیان نگاه می کنند. حتی وقتی مجریان قانون در حال جمع آوری این افراد هستند آنها با علم به این موضوع مقاومت کرده و تلاش می کنند مردم را متاثرکرده و شهروندان را در مقابل مجریان قانون قرار دهند. مردم ما به گدایان نگاه محبت آمیز دارند اما اگر بدانند تنها ۱۵ درصد کسانی که گدایی می کنند نیازمند واقعی هستند دیگر کمک های سابق را به آنها نمی کنند.

این آسیب شناس با بیان این که پنهان کردن گدایان و معتادان از سطح شهر راه حل برخورد با این مشکلات نیست و باید به دنبال راهکارهای ریشه ای برای ساماندهی این افراد در سطح شهر باشیم می گوید: برخی موضوعات را باید به صورت ریشه ای حل کرد. با حذف علایم و نشانه ها مشکلی حل نمی شود.

برنامه ریزی های کوتاه مدت برای حل آسیب های اجتماعی فراگیر از سطح جامعه مانند این است که ما به یک بیماری عفونی مسکن دهیم تا تبش پایین بیایید و فکری برای درمان عفونت نکنیم. یکی از دلایل مهم تکدی گری و اعتیاد، مشکلات اقتصادی است. افرادی که با انگیزه کار به تهران می آیند اما توان اداره زندگی خود و خانواده را ندارد مجبورند تکدی گری کنند. بعضی نیز به دلیل همین مشکلات به اعتیاد روی می آورد یا به دلیل طرد شدن از سوی خانواده، کارتن خواب می شود. هرچند این مشکلات دلایل متعددی دارد.

می گویند تهران شهری گداپرور است و بسیاری از گدایان تهران مهاجر هستند. محمدعلی افشانی شهردار تهران گفته است از مجموع متکدیانی که در سطح شهر تهران هستند ۷۰ درصد خارجی، ۳۰ درصد ایرانی که از این ۳۰ درصد ۱۰ درصد آن متعلق به شهر تهران هستند و مابقی متکدیانی هستند که از سایر شهرها و استان‌های کشور وارد تهران می‌شوند.

آماری که سردار حسین رحیمی، رئیس پلیس پایتخت آن را تایید نمی کند و می گوید: اینکه می گویند ۷۰ درصد متکدیان خارجی هستند، اصلا این موضوع را تأیید نمی کنم. از اول امسال تا امروز حتی یک متکدی خارجی هم به ما تحویل داده نشده است پس نمی توان چنین ادعایی را مطرح کرد.

به نظر می آید پلیس قصد ندارد در تحقق این وعده کمکی به مدیریت شهری بکند. رحیمی درباره وعده شهردار تهران مبنی بر اینکه در یک سال متکدیان تهران را جمع می کنیم، می گوید: این موضوع تحت اختیار شهرداری است و به پلیس ربطی ندارد با این حال امیدواریم این اتفاق بیفتد.

برخی کارشناسان اجتماعی معتقدند جمع آوری متکدیان از وظایف اصلی دولت است و مدیریت شهری می تواند در این رابطه به دولت کمک کند اما متاسفانه تعاملات بین بخشی در این حوزه بسیار ضعیف است.

امان الله قرایی مقدم جامعه شناس و استاد دانشگاه اما نگاه خوش بینانه تری به وعده افشانی دارد. او معتقد است می توان یک ساله تهران را به شهری بدون گدا تبدیل کرد به شرط آن که همه نهادها مرتبط پای کار بیایند ازنیروی انتظامی تا نهادهای که مسئولیت رفاه اجتماعی را برعهده دارند.

او به تجربه قبل از انقلاب در خصوص حذف متکدیان از سطح شهر اشاره می کند و می گوید: پیش از انقلاب ما حضور گدایان را در شهر شاهد نیستیم زیرا نوانخانه ای وجود داشت که متکدیان و نیازمندان در آن زندگی می کردند، درآنجا به بهداشت و وضعیت زندگی آنها رسیدگی می شد و درصورت توانایی کار نیز برای آنها پیدا می شد. اتفاقی که درسال ۱۶۵۱ میلادی در لندن نیز افتاد.

قرایی مقدم با اشاره به این که همه متکدیان نیازمند نیستند می گوید: برخی از این افراد اگر برایشان کار پیدا شود هم تمایلی به کار ندارند و سرقفلی جایی که درآن گدایی می کنند را به کسی نمی دهند.

الهام فخاری، رییس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران هم معتقد است: گدایی کردن هم مانند بسیاری از آسیب های اجتماعی وابسته به موضوعات دیگر است و نمی توان با طرح های ضربتی و ماشین های ویژه و... این آسیب ها را حل کرد.

او ادامه می دهد: جمع آوری متکدیان از سطح شهر یکی از وظایف شهرداری است و تحقق آن عمل به تکلیفی است که قانون بر عهده شهرداری ها گذاشته است اما عمل به این قانون نیاز به توجه حوادث قبل و بعد از آن دارد. توجه به لایه های اقتصادی پنهان این مسئله، وجود گداهای حرفه ای، حاشیه نشینی و ...

شهردار تهران در هفته نخست مرداد ماه وعده داده است تهران یک سال دیگر بدون گدا است، باید دید اسم شهردار تهران نیز در لیست بلند وعده دهندگان خواهد آمد یا نه؟

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی اسکان، تاریخ 10 مرداد 97، کد مطلب: 12846: www.eskannews.com