شعارسال:گمانه ها درباره علل سقوط بالگرد رئیس جمهور زیاد است. در طیفی از ابعاد فنی و آب و هوایی تا تخیلات و توهمات ، به این موضوع ورود شده است. برای دسترسی به پاسخ صحیح از یک طرف باید منتظر دریافت گزارشات رسمی باشیم و از طرف دیگر با کنار هم نهادن اظهار نظرها، می توان اقدام به ابهام زدایی تدریجی از روایات ها و دستیابی به حقایق نمود. 

غلامحسین اسماعیلی رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور که در آخرین سفر آیت‌الله شهید رئیسی به آذربایجان شرقی حضور داشت، طی سخنانی درباره این سفر استانی و حادثه بالگرد حامل رئیس‌جمهور گفت: ما صبح روز یکشنبه ۳۰ اردیبهشت‌ماه ساعت ۶ صبح از تهران عازم تبریز شدیم و ساعت ۷.۱۰ صبح در تبریز بر زمین نشستیم و در هوای صاف به محل ماموریت‌ها رفتیم. ابتدا از پروژه‌ مرزی و مسیر حمل و نقل بین‌المللی در آق‌بند بازدید کردیم. بالگرد‌های در محل ماموریت فرود آمدند و حدود ساعت ۹ صبح مجدداً از آق‌بند به منطقه خداآفرین و پایین‌دست سد قیز قلعه سی در هوای بسیار خوب حرکت کردیم و بالگرد‌ها فرود آمدند.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور عنوان کرد: برنامه‌ مشترک ما و جمهوری آذربایجان برای افتتاح سد انجام شد و یک ملاقات دیپلماتیک که بیش از یک‌ساعته با همتای آربایجان داشتیم انجام و نماز ظهر اقامه شد و عده‌ای از مردم روستا خواسته‌هایی داشتند که در نمازخانه حضور یافتند و آخرین دیدار مردمی آقای رئیس‌جمهور با ساکنان منطقه انجام شد و در هوای کاملا خوب و مطلوب سوار بر بالگرد‌ها عازم تبریز برای ادامه برنامه‌ها شدیم. حرکت ما بعد از نماز ظهر از سد قیز قلعه‌سی بعد از دیدار مردمی حدود ساعت ۱۳ عصر بود که بالگرد‌ها از پایین‌دست سد قیز قلعه‌سی به سمت تبریز حرکت کردند و هوا صاف و کاملاً شفاف و روشن بود و پدیده جوی خاصی را نداشتیم.

وی افزود: بعد از نیم ساعت طی مسیر، در منطقه مجاور معدن مس سونگون قبل از اینکه به این منطقه برسیم، در دره‌ی مجاور آن منطقه که این خط سیر انتخاب شده بود، یک لکه‌ی ابر مانند سفره‌ای که در بیابان پهن کنند وجود داشت و در مسیر بالگردی ما خبری از مه نبود و ممکن است در پایین‌دست و گودی دره مه بود، ولی هوا باز و شفاف بود و لکه ابری در منطقه‌ی محدود روی دره قرار داشت. از نظر ارتفاع پروازی به‌گونه‌ای بود که ارتفاع بالگرد‌ها مواجه با این ابر‌ها بود و قدری هم پایین‌تر از ابر‌ها بودیم. شهید کاپیتان مصطفوی که خلبان بالگرد حامل آقای رئیسی و فرمانده مجموعه بالگردی همراه ما بود، بنا به آنچه بعداً خلبان پرواز ما اعلام کرد، گفت ارتفاع بگیریم و بالای ابر‌ها برویم و از بالا ادامه مسیر دهیم.

اسماعیلی گفت: بالگرد‌ها به بالای ابر‌ها آمدند و ما در بالگرد شماره سه بودیم و در وسط بالگرد حامل رئیس‌جمهور و بالگرد جلویی هم بالگرد دیگری بود. بعد از ۳۰ ثانیه که به بالای ابر آمدیم، خلبان متوجه شد که بالگرد اصلی همراه ما نیست و آن را ندیدیم. آمدن ابر معمولی بود و بعضا در پرواز‌های هواپیمایی وقتی به ابر می‌رسیم لرزش‌هایی وجود دارد و می‌گویند که طبیعی است. کاملاً عادی به مسیر ادامه می‌دادیم و ابر هم تمام شد.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه هواشناسی گزارشی مبنی بر باد و یا طوفان و ابر داده بود؟ گفت: نه، هیچ گزارشی نبود. ابر تمام شد و در هوایی قرار گرفتیم که ابر نبود و زیر پای ما خط‌الراس قله‌های بعد از ابر‌ها رو دیدیم و مجاورش هم معدن مس سونگون بود. چون پرواز نیامد، خلبان ما دور زد و به سمت عقب برگشت و من از کمک خلبان پرسیدم که گفت یک بالگرد نیامده و احتمال می‌دهیم که فرود اضطراری داشته و هرچه صدا می‌زنیم ارتباط رادیویی‌مان هم قطع است و پاسخ نمی‌دهد و گفت یک دقیقه و سی‌ثانیه‌ی قبل با ما ارتباط داشت و در ادامه گفت که باید به بالای ابر‌ها برویم که این کار را انجام دادیم. کم‌تر از یک دقیقه ابر‌ها تمام شد.

وی بیان کرد: خلبان چند دور بر روی منطقه زد و بالای ابر‌ها هم آمد، ولی زیرپا دیده نمی‌شد و امکان اینکه زیر ابر بیایند هم نبود و دید نداشتند و منطقه را دور زدند و هرچه خواستند تماس رادیویی بگیرند نشد و در محوطه معدن سونگون فرود آمدیم و پیگیر ماجرا شدیم.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور عنوان کرد: همراهان رئیس‌جمهور تلفن همراه داشتند؛ در ارتفاع آنتن دهی وجود داشت و در دره آنتن نبود و از لحظه‌ای که تیم پروازی به ما گفت ارتباط رادیویی نداریم، با تلفن‌همراه سردار موسوی فرمانده حفاظت رئیس‌جمهور، آقای وزیر خارجه، استاندار و امام جمعه تماس گرفتیم که هیچ‌کدام جواب نمی‌دادند؛ این تماس‌ها داخل بالگرد و زمانی که در کنار معدن نشستیم انجام می‌شد. بنده، آقایان محرابیان و بذرپاش و دیگر همراهان ما تماس می‌گرفتند، ولی پاسخی دریافت نکردیم.

اسماعیلی اظهار داشت: کادر پروازی به ما گفتند که تماسی با تلفن همراهِ خلبان شهید مصطفوی داشتیم که شهید آیت‌الله آل‌هاشم جواب داده بودند و گفته بوده حالم خوب نیست و در دره افتاده‌ام و چیز خاصی نگفته بود. از او سوال و جواب کرده بودند؛ من تماس گرفتم و از حالشان پرسیدم که گفت حالم خوب نیست و متوجه نشده‌ام چه شده و نمی‌دانم کجاییم. گفت لابلای درخت‌ها هستم و وقتی پرسیدم کسی را می‌بینی؟ گفت هیچ‌کس را نمی‌بینم و تنها هستم و کسی اطراف من نیست؛ گفتم مشخصه‌ای از منطقه می‌بینید؟ ایشان نشانه‌های وجود درخت و جنگل را به ما داد. تقریباً برای ما مشخص شد که بالگرد دچار سانحه شده و تصمیم گرفتیم خود را به محل حادثه برسانیم و کار امداد و نجات انجام بگیرد.

اسماعیلی عنوان کرد: در محل معدن مس امکانات خوبی وجود داشت و به سمت منطقه‌ای که برآورد می‌شد این حادثه رخ داده، حرکت کردیم. من سه-چهار بار با آقای آل‌هاشم تماس گرفتم و تا سه-چهار ساعت بعد از حادثه تماس انجام می‌شد و جواب می‌دادند، اما در تماس‌های آخر رمقی نداشتند و صدای‌شان فقط بیانگر حیات‌شان بود. بعداً مشخص شد که سایر سرنشینان در دم جان‌باخته‌اند.

وی افزود: وقتی منطقه را پیدا کردیم، شرایط حکایت می‌کرد که رئیس‌جمهور و سایر شهدا بلافاصله در حادثه به شهادت رسیده‌اند، اما آقای آل‌هاشم بعد از چند ساعت به شهادت رسیده بود.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور اضافه کرد: وقتی از بالا وضعیت منطقه‌ی حادثه را کنترل می‌کردیم، صدای انفجار، آتش و دود مشخص نشد و همان زمان دهداری و مجموعه‌ی انتظامی و مردمی را بسیج کردیم که از روستاییان بپرسند که آیا نشانه‌ای از انفجار و دود دیده‌اند؟ که گفتند کسی انفجاری و یا سقوط را ندیده است بلکه فقط رفتن بالگرد‌های ما را دیده بودند، اما اینکه کسی بگوید صدای انفجار و دود را دیده، وجود نداشت. البته آن منطقه تقریباً خالی از سکنه است.

اسماعیلی اظهار داشت: آقای آل‌هاشم به من گفت اینجا جنگل است و برخی دوستان دیگر نقل کردند که ایشان گفته قبلا درخت‌های آن‌جا سوخته بوده و تقریباً توانسته بوده چنین چیزی را تشخیص دهد؛ من از مسئولان پرسیدم که گفتند سال‌ها قبل در ارسباران برخی درخت‌های آن‌جا آتش گرفته بوده، ولی ایشان حال جسمی و روحی مساعدی نداشت و در اثر صدمات وارده، نمی‌شد به سخنان‌شان اطمینان داشت، چون وقتی به صحنه رسیدیم منطقه‌ای که آتش‌سوزی قبلی شده بود، وجود نداشت.

وی گفت: حدود یک‌ساعت بعد از اینکه در معدن مس سونگون بر زمین نشستیم، هوا مساعد بود، اما وقتی به سوی محل حادثه رفتیم، ابر شکل گرفت و بارش شروع شد و مه نشست و از ساعت ۱۵ به بعد هم هوای منطقه کاملاً متفاوت شد. زمانی که تیم‌های جستجو از نیرو‌های مسلح، هلال احمر و بخش‌های مختلف خودشان را به ما رساندند، وضعیت هوا متفاوت شده بود و ما در گام اول به‌همراه مجموعه معدن مس بودیم و زمان سپری شد تا تیم‌های امدادی به منطقه برسند.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور عنوان کرد: آن‌چه در تصاویر از کاهش دید افقی در مه می‌بینید، مربوط به دو-سه ساعت بعد از حادثه بود. اسماعیلی در پاسخ به اینکه عده‌ای می‌گویند چرا وقتی شرایط آن‌طور بوده، پرواز اتفاق افتاده است؟ گفت: بنده متخصص هواشناسی و شرایط عمومی پرواز و هم‌چنین استاندارد‌های آب و هوا برای پرواز نیستم، ولی آنچه به چشمم دیدم و سفر‌های مکرر داشتم این است که به‌عنوان کسی که شاهد صحنه بوده می‌گویم از مسیر اولِ تبریز به آق‌بند و از آق‌بند به سد قیز قلعه‌سی و در مسیر برگشت، شرایط عادی را داشتیم و در برگشت در دره‌ای که در مسیر بود، وضعیت توده ابر را مشاهده کردیم. متخصصین امر باید درباره اینکه آیا همین مقدار هم عامل بازدارندگی پرواز بوده یا نه، توضیح دهند.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور بیان کرد: رئیس‌جمهور بیش از دیگران به رعایت شرایط و ضوابط دقت می‌کرد و بار‌ها بود مواردی که شرایط آب و هوایی در سفر‌ها تغییر می‌کرد و در ادامه‌ی پرواز تردید بود و رئیس‌جمهور به تیم پرواز می‌گفتند آن‌چه مقررات حکم می‌کند را انجام دهید و ایشان امر و نهی در این زمینه نداشتند. بلکه می‌گفتند آن‌چه مقررات اجازه می‌دهد را انجام دهید وگرنه اگر کار و ماموریتی هم داشتند، به‌صورت دیگر و زمینی بر می‌گشتند.

اسماعیلی گفت: همین اواخر در ایام انتخابات خبرگان، ایشان سفر شخصی به خراسان جنوبی برای این امر داشتند که با پرواز عمومی رفته بودند و زمان برگشت شرایط آب و هوایی تغییر کرده و پرواز لغو شد. ایشان هم شبانه به‌صورت زمینی به مشهد آمده و با پرواز به تهران آمدند. اگر کار و یا ضرورتی هم وجود داشت، مقررات را رعایت می‌کردند.

وی بیان کرد: در این حادثه تلاش‌های زیادی انجام شد و نیرو‌های ارتش، سپاه، بسیج، هلال احمر و نیرو‌های مردمی فعال بودند و با استفاده از تجهیزات، دسترسی به منطقه‌ی حادثه زمان برد. تلاش مجدّانه‌ای انجام شد و از زحمت‌کشانی که در آن شرایط جوی بسیار نامناسبی که بعد از حادثه در منطقه عارض شد تلاش کردند، قدردانی می‌کنم.

رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: تنها کسی که بعد از حادثه، زمان محدودی در قید حیات بوده شهید آیت‌الله آل‌هاشم بوده و اوضاع و احوال صحنه نشان می‌داد که الباقی سرنشینان بالگرد بعد از وقوع حادثه به شهادت رسیده بودند.

لحظات ابتدایی سانحه بالگرد حامل رئیس‌جمهور به روایت مهرداد بذرپاش:

مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی بعد از چند روز سکوت درباره حادثه ، بیشتر به ابعاد و ساعات گم شدن بالگرد رئیس جمهور و چگونگی آغاز عملیات امداد و نجات اشاره دارد.در حاشیه ها ادعا می شود که قرار بود مهرداد بذرپاس سوار بالگرد رئیس جمهور باشد که در لحظات آخر ، جای خود را با امیرعبداللهیان عوض کرده و مورد پرسش و پاسخ در بعد از سانحه هم قرار گرفته است( نیازمند راست آزمایی و تائید توسط منابع امنیتی).  بذرپاش بیان داشت که، آقای اوجی وزیر نفت در منطقه پالایشگاه منتظر بودند که رییس جمهور به آنجا بروند هلی کوپتر‌ها پرواز کردند ۳ هلی کوپتر با هم پرواز کردند فکر می‌کنم حدود ساعت یک و ربع ظهر بود. این سه هلی کوپتر به مقصد پالاشگاه تبریز پرواز کردند. حدود زمان بیست دقیقه به دو من در پرواز بودم، مهندس محرابیان در همان بالگرد ما بود با آقای اسماعیلی و سایر عزیزان از معاونین دفتر و حتی خبرنگاران و محافظین رئیس جمهور. من دیدم کادر پرواز دارند با هم صحبت می‌کنند من از مهندس پرواز سوال کردم چه شده اشاره کرد که ما بالگرد را گم کردیم یعنی هلی کوپتر پشت ما که حامل رییس جمهور بود.
همانجا کاپیتان هلی کوپتر ما گشتی انجام داد دو سه دور در منطقه زد که دیگر در نزدیک ترین نقطه‌ای که توانستیم فرود بیاییم، منطقه کارخانه مس سنگون بود. دو هلی کوپتر فرود آمدند تا پدیده را بررسی کنیم ببینیم چه خبر است به تلفن‌ها زنگ میزدند و دنبال می‌کردند که این عزیزان برخی تلفن‌های شان زنگ می خورد مثل امیرعبداللهیان و استاندار و آل هاشم تلفن شان زنگ می‌خورد، اما پاسخی نمی‌دادند و خیلی نگران شدیم‌.

وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد: تا ۲ و نیم تماس‌ها ادامه داشت حدود یک ربع به دو فرود آمدیم و تا ۲ و نیم تماس می گرفتیم یک تماس حداقلی با مرکز کنترل فضای کشور برقرار شد توانستیم موقعیت تقریبی هلی کوپتر را تشخیص دهیم هنوز عوامل امدادی را خبر نکرده بودیم که بیایند با منطقه فاصله داشتیم آنجا شهرستان ورزقان بود. خودمان با ماشین‌هایی که از همان کارگاه دوستان کارخانه اوردند و مدیران شان آمدند و با بچه‌های قرارگاه خاتم که آنجا بودند، دست به کار شدیم. ۵، ۶ ماشین اوردند ما همه سوار ماشین‌ها شدیم تقسیم کار کردیم به سمت جاده‌ای که به سوی کوه م یرود حر‌کت کردیم که بالگرد را پیدا کنیم همزمان هم به استان و مرکز استان و نیرو‌های امدادی خبر دادیم که اضافه شوند. همزمان می‌خواستیم موقعیت مکانی بالگرد را هم پیدا کنیم.

بذرپاش ادامه داد: ساعت ۱۴:۳۰ عملیات جست و جو را ما شروع کردیم و نیرو‌های امدادی هنوز نبودند که وقتی وارد منطقه شدیم از یک سو هم مه و بارندگی آغاز شد. مه غلیظی آنجا بود که اصلا دید حداقلی را هم دچار اختلال کرده بود. عزیزان در روستا‌های اطراف پخش شدند سراغ اهالی روستا رفتیم که شما‌ها کمک کنید و همزمان هم با موقعیت مکان بی تی اس‌های موبایل کار را دنبال میکردیم انجا یک بی تی اس بود و با یک بی تی اس نمی‌توانستند نقطه دقیق تلفن همراه را پیدا کنند لااقل ۳ بی تی اس نیاز بود. ولی یک منطقه حدودی را مشخص کرد. همه به سمت آنجا حرکت کردیم در آن زمان دیگر هوا تاریک شده بود و ساعت‌ها گذشته بود.

بذرپاش یادآور شد: جلسه ستاد هماهنگی را تشکیل دادیم از تهران هم عزیزان مان آمدند. گروه‌های امدادی ارام آرام اضافه می‌شدند و این چرخه به شب خورد و مه سنگین، از ظرفیت پهپادی استفاده کردیم. پهپاد‌هایی که در خود استان هم بود برای دانشگاه تبریز و بخش خصوصی و محیط زیست استان بود، اما هوا به لحاظ جوی بسیار سنگین بود کاملا مه بود امکان رصد حتی با پهپاد هم سخت می‌بود، الا پهپاد‌های حرارتی که آن‌ها هم اگه مه غلیظ باشد کارشان سخت می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: ما هم گروه‌های مردمی هم گروه‌های امدادی را داشتیم که از یک ساعتی اضافه شدند و به مرور آمدند و واقعا هم ظرفیت خوبی آمد. تا اینکه فرمانده نیروی زمینی سپاه سردار پاکپور و خود سردار سلامی، بعد از یک ساعتی به منطقه آمدند و عملیات جست و جو ادامه داشت.

روایت نیکزاد از روستایی که شاهد سقوط بالگرد بود:

علی نیکزاد نماینده اردبیل در خصوص سانحه بالگرد حامل شهید ابراهیم رئیسی و همراهانش بیان داشت که وقتی متوجه شدم بالگرد رئیس جمهور از رادار خارج گردیده، چون سابقه حضور در وزارت راه و شهرسازی داشتم، فهمیدم چه شده است، بلافاصله به ورزقان و ستاد بحران در کارخانه مس سونگون رفتم. یکی از روستاییان زمانی که مرا دید به من گفت که شاهد سقوط بالگرد رئیس جمهور بود و ماجرا را برایم تعریف کرد و گفت که دیدم بالگرد چه تکان‌هایی می‌خورد. وقتی برایم طریق تکان‌ها را تعریف کرد، فهمیدم که چه اتفاقی افتاده است.

ویدئویی که ادعا می شود ،چند دقیقه قبل زا حادثه سقوط توسط معدن کاران گرفته شده است:

ویدئویی در فضای مجازی در حال پخش است که ادعا می شود ، چند دقیقه قبل از سقوط توسط معدنچیان معدن مس سونگون گرفته شده و در ان ، نه آب و هوای خراب مشاهده می شود و نه سایر بالگردها مشخص هستند( نیازمند راست آزمایی این ویدئو توسط منابع امنیتی). 

شعارسال با اندکی اضافت و تلخیص برگرفته از سایت مشرق، تاریخ انتشار: 1خرداد1403، کدخبر: 1604816، www.mashreghnews.ir / سایر منابع .