شعار سال: در آن اوقات رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد دیگر کاهش بیش‌تر نرخ ارز به مصلحت نیست و قیمت‌ها در بازار به کف رسیده. از آن زمان تاکنون، حتی بعد از مناظره دو دوم ریاست‌جمهوری که جهانگیری، معاون اول، جملات خود را با «مردم یادتان هست» آغاز می‌کرد و نوسانات روزانه را به‌عنوان ضعف دولت قبلی برمی‌شمرد و مدعی بودند که «به عقب برنمی‌گردیم» قیمت ارز هیچ‌گاه به زیر سه‌هزار تومان کاهش نیافت که هیچ،  الان نرخ دلار در بازار به کم‌تر از 30هزار تومان رسیده است. هر چند قیمت دلار و انواع ارز طی آن دوران در بازار چند سالی با ثبات همراه بود، اما نرخ این کالا در دولت دوازدهم روند رو به رشد خود را آغاز کرد. با وجود این تشدید نوسانات ارزی که از نیمه‌دوم سال96 شروع شد، نرخ دلار را طی چندماه به‌تدریج چهارهزار تومان کرد. فعالان بازار ارز علت گرانی دلار را در آن روزها تأثیر‌گذاری اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا می‌دانستند و می‌گفتند بعد از این‌که خبر آمد آمریکا برجام را قبول ندارد، بازار ارز در ایران دچار التهاب شده است.
 
ورود دلار 4هزار و 200تومانی و ارزهای متنوع به بازار
 
دلار از آن پس دیگر روی خوش به خود ندید و همچنان با نوسان قیمت همراه بود تا این‌که در اواخر بهار 97 ارز رسمی چهارهزار و 200تومانی از سوی معاون اول رئیس‌جمهور اعلام شد. این اقدام زمانی اتفاق افتاد که فنر فشرده قیمت ارز رها شده بود و در کم‌تر از سه‌ روز قیمت دلار از پنج‌ به شش‌هزار و 300تومان رسید. در چنین شرایطی دولت در نهایت دست به کار شد و صرافی‌ها را از خرید و فروش هرگونه ارز منع کرد و قیمت دلار رسمی را نیز چهارهزار و 200تومان اعلام و نحوه تخصیص دلار رسمی به گروه‌های هدف را نیز تشریح کرد. در چنین شرایطی این اتفاق یک آرامش موقتی را در بازار حاکم کرد، اما در کنار این کار دولت یک بازار غیررسمی هم شکل گرفت که نرخ‌های متنوعی از ارز را به متقاضیان ارائه می‌کرد. هر چند نرخی شدن دلار به‌دلیل فسادزا بودن آن مورد انتقاد کارشناسان و اقتصاددانان قرار گرفت، اما دلار با چند نرخ در بازار عرضه شد تا بر روی کاغذ و آمارهای بانک مرکزی قیمت ارز‌های خارجی ارزان و همچنان وضعیت اقتصاد مثبت جلوه کند؛ درحالی‌که خاکریزهای قیمت‌های رانتی یکی پس از دیگری توسط رانت‌خواران فتح شد، بی‌آنکه دستاورد مناسبی برای دولت و مردم داشته باشد.
 
لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف و آغاز رشد نرخ ارز
 
افزایش قیمت ارز در طول سال97 باعث شد تا دلار در نیمه همین سال به‌حدود 18هزار تومان برسد. در چنین شرایطی بانک مرکزی دست به‌کار شد و با عرضه ارز انبوه به بازار نرخ دلار بازار آزاد را به کم‌تر از 10هزار تومان رساند. البته پس از آن نوسان قیمت ارز همچنان ادامه داشت تا جایی‌که قیمت دلار در آبان‌ماه سال گذشته به‌حدود 11هزار تومان رسید و از آن پس قیمت‌ها همچنان بر مدار صعود قرار گرفت تا این‌که با قرار گرفتن ایران به لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف قیمت‌ها در بازار ارز بهانه جدید یافتند و مسیر بالا را با قدرت قبلی در نوردید، آن‌گونه که دلار در ابتدای سال‌جاری 12هزار تومان بود و اکنون قیمت این کالا به حدود 30هزار تومان رسیده است.
 
افزایش قیمتی که خیلی‌ها معتقدند این آشفتگی ناشی از کمبود منابع ارزی، بهم ریختن بازارهای سرمایه‌گذاری و ورود سرمایه‌گذاران به این بازار، کاهش صادرات نفتی و غیرنفتی، بروز بیماری کووید 19 و سوء‌مدیریت بانک مرکزی در کنترل قیمت‌ها و ساماندهی این بازار است.
 
قیمت دلاری که در 2فصل 2برابر شد
 
بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت دلار از نیمه اول امسال تاکنون حدود دوبرابر شده که بیش‌ترین نوسان قیمت دلار در شهریورماه و کم‌ترین آن در فروردین‌ماه بوده است. از طرفی قیمت دلار از ابتدای تیرماه سال‌جاری وارد کانال 20هزار تومان شد و طی 90روز، بیش از 10هزار تومان دیگر به آن افزوده شده است.
 
این‌که چرا بازار ارز بهم ریخته و کسی پاسخگو نیست، معمایی است که حل آن مشکل است. نرخ دلار که در چند روز اخیر به کانال 30هزار تومان رسید، نگرانی‌های زیادی را برای همه ایجاد کرده؛ چراکه با افزایش نرخ ارز قیمت‌ها در بازار به‌شدت بالارفته و مردم قدرت خرید ندارند. البته روز شنبه قیمت ارز اندکی کاهش یافت و به کانال 29هزار تومان رسید که این کاهش قیمت ناشی از برگزاری جلسه روز چهارشنبه اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام با رئیس کل بانک مرکزی، همچنین خبر بازگشت هشت‌میلیارد ارز صادراتی بود.
 
بانک مرکزی هنوز سیاست‌های تسهیل‌کننده را اجرایی نکرده است
 
علی‌اصغر قائمی‌نیا، مدرس دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی، درباره عواقب رشد نرخ ارز و علل افزایش بی‌منطق قیمت این کالا به بازار گفت: این‌که چرا قیمت ارز با شتاب تندی درحال افزایش است، ناشی از رشد میزان تقاضا و وجود تورم انتظاری در اقتصاد کشور است که سرمایه‌گذاران چون بازار سودآور دیگری را نمی‌بینند، به این بازار هجوم آورده و از طرفی چون بانک مرکزی در عرضه انبوه ارز به بازار برای تعدیل قیمت‌ها تعلل می‌کند، بنابراین قیمت‌ها در این بازار مهم اقتصادی صعودی شده است.
 
وی افزود: البته دولت به‌خصوص بانک مرکزی هنوز سیاست‌های تسهیل برای ساماندهی نرخ‌ها در بازار ارز را شروع نکرده است. به‌نظر می‌رسد دولت منتظر ورود یک شوک دیگر به بازار است تا پس از آن اقدامات خود را برای تخلیه حباب قیمت ارز و سکه به‌کار گیرد.
 
کاهش یک‌ پله‌ای قیمت دلار
 
این کارشناس اقتصادی با بیان این‌که هر گونه تصمیمی از سوی مسئولان تأثیر خاصی بر روی تغییر قیمت‌ها در بازار سکه و ارز می‌گذارد، اظهار داشت: خبر اخیر حضور رئیس کل بانک مرکزی در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام باعث فروکش شدن التهاب بازار و آمدن قیمت دلار به کانال 29هزار تومانی و همچنین کاهش یک‌میلیون تومانی قیمت سکه در بازار شد.
 
قائمی‌نیا خاطرنشان کرد: نرخ سکه و ارز در بازار رشدی غیرمعقول داشته و قیمت آن‌ها به این رقم‌ها غیرواقعی است. بانک مرکزی هم بارها اعلام کرده، قیمت‌های موجود در بازار سکه و ارز با واقعیات همخوانی ندارد و سرمایه‌گذاری در این بازار با ریسک بالایی همراه است.
 
بانک مرکزی منتظر شوک دیگری در بازار ارز
 
این مدرس دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی پیش‌بینی کرد بانک مرکزی ساماندهی نرخ ارز و سکه را برای بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گذاشته است و بی‌شک برای کاهش نرخ غیرواقعی دلار و سکه در بازار برنامه دارد.
 
بنابر این گزارش، بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت دلار در طول ریاست‌جمهوری حسن روحانی بیش از 800درصد رشد کرده که البته خیلی‌ها ریشه این افزایش قیمت را در عدم‌مدیریت درست و کارشناسی بانک مرکزی و مدیران اقتصادی دولت عنوان می‌کنند.

 
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه  ، تاریخ انتشار:  14 مهر  1399  ، کدخبر: 1246، www.sabzineh.