- تورم مواد غذایی به ۶۴ درصد رسید، ایران ششمسن کشور دارای غذای گران
- انتصاب سرپرست مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی کشور و چالش های پیش روی آقای رئیس
- برنامه ریزی برای سازگاری اقلیمی در ایران ، کیلویی چند؟
- خودکفایی برنج و مشتی تخیلات و شعار و ویترین چینی مدیریتی، بجای برنامه ریزی و پاسخگویی؟
- تامین امنیت غذایی از راه «غذای سالم، با کیفیت و ارزان» با منشا داخلی"
- فاجعه سدسازی در ایران و پروژههای راحت الحلقوم برای درصد بگیرها و شومن ها؟!
- توقف ثبت سفارش مجدد برای نهادهها دامی و نیاز به نقدینگی شش برابری برای شرکتهای واردکننده
- دستور فوری بر تدوین قانون آبخیزداری، موضوعی برای اجرا یا ابزاری برای انحراف افکار
دوشنبه ۲۳ تير ۱۴۰۴ - 2025 July 14 
رد پای ۵ کشور در تنش آبی ایران با طالبان: از جنگ ترکیبی تا مدیران اجرای غیرمتخصص داخلی
شعارسال: زیاده‌خواهی اکولوژیک طالبان از ایران تمامی ندارد و تنش‌ها بر سر حوضه‌های آبی مشترک روزبه‌روز بحرانی‌تر می‌شود. افغانستان پیش از این با احداث بند کمالخانی بر رودخانه هیرمند و حبس حقابه ایران، روند خشکیدن تالاب هامون را تسریع و معیشت و سلامت بخشی از جمعیت سیستان و بلوچستان را مختل کرد. حالا با آبگیری سد بزرگ دیگری به نام «پاشدان» در بالادست رودخانه هریرود در افغانستان، منبع اصلی تأمین آب شرب ۲میلیون شهروند ایرانی در شهر مشهد را با مشکل مواجه می‌کند. سد پاشدان، آخرین سد ساخته شده از سوی هیأت حاکمه افغانستان برای فشار آبی به ایران نیست و قرار است ۵سد دیگر نیز بر رودخانه هریرود ساخته شود تا علاوه بر ۷سد دیگری که بر رودخانه هیرمند در افغانستان احداث می‌شود، روند ورود آب به ۳ استان ایران از افغانستان محدود یا مسدود شود. ساخت سد پاشدان و حبس بخش دیگری از آب رودخانه مرزی هریرود در بالادست چه به روز حوضه آبریز پایین دست در ایران می‌آورد و چه آسیب‌هایی متوجه محیط‌زیست ایران می‌کند؟
آسیب «پاشدان» بر تنوع زیستی ایران
محمد درویش، فعال محیط‌زیست در این باره می‌گوید: «افغانستان در حوضه رودخانه مرزی هریرود که به دشت مشهد و خراسان منتهی می‌شود ۷سد احداث می‌کند. علاوه بر این در حوضه آبریز هیرمند که به استان سیستان و بلوچستان و شهرستان زابل منتهی می‌شود، ۷سد دیگر در حال ساخت است. ساخت سد پاشدان توسط افغانستان بر یکی از سرشاخه‌های هریرود، مشکلات متعددی برای تأمین آب آشامیدنی مردم خراسان رضوی ایجاد می‌کند. کاهش تنوع زیستی و تأثیر بر کشاورزی درمناطق پایین دست نیز از آسیب‌های آبگیری سد پاشدان است. زمانی که هندی‌ها سد «سلما»، نخستین سد احداث شده بر رودخانه هریرود در افغانستان را ساختند، بحران آب برای ایران ایجاد شد و رگه کوچک ورود جریان آب به ایران و ترکمنستان با آبگیری سد «پاشدان» در افغانستان به‌طور کامل از بین خواهد رفت.»
آماده یافتن راه‌حل مشترک هستیم
عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، اما در واکنش به خبر آبگیری سد پاشدان در افغانستان اعلام کرد: «ساخت و آبگیری سد پاشدان در حوضه مرزی و مشترک هریرود باعث کاهش جریان طبیعی این رودخانه مرزی و بروز خسارت‌های اجتماعی و زیست‌محیطی در مناطق پایین‌دست به‌ویژه ایراد آسیب جدی در تامین آب شرب شهر مقدس مشهد می‌شود. باورمان بر این است همه مردمانی که در یک حوضه آبریز زندگی می‌کنند دارای سرنوشت یکسانی هستند و اعمال هرگونه سختگیری و فشار به بخشی از مردمان حوضه آبریز، ناگزیر همه ساکنان حوضه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. وزارت نیرو در کنار وزارت امور خارجه خواهان مذاکره فوری در این زمینه است و برای همکاری با طرف افغان در یافتن راه‌حل‌های مشترک و قابل‌قبول برای کاهش اثرات فرامرزی سد‌های «پاشدان» و «سلما» اعلام آمادگی می‌کند.»
توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:
ما در صحنه جهانی در انزوای اقتصادی قرار گرفته‌ایم و در این شرایط، ۲ و نیم میلیارد دلار، مبادله تجاری با افغانستان برای ما اهمیت دارد. وقتی اقتصاد کشورمان باز باشد و بتواند با دنیا به راحتی مبادلات انجام دهد، صادرات و درامد بالایی داشته باشد، آن وقت است که می‌تواند به راحتی به افغانستان فشار وارد کند، اما اکنون مقامات ما تصور می‌کنند که فشار آوردن باعث می‌شود افغانستان برای تبادل کالایی خود به دیگر کشور‌ها روی بیاورد و مبادلات خود را با ایران کم کند. آنهم در شرایطی که زیاده‌خواهی اکولوژیک طالبان از ایران تمامی ندارد و تنش‌ها بر سر حوضه‌های آبی مشترک روزبه‌روز بحرانی‌تر می‌شود. افغانستان پیش از این با احداث بند کمالخانی بر رودخانه هیرمند و حبس حقابه ایران، روند خشکیدن تالاب هامون را تسریع و معیشت و سلامت بخشی از جمعیت سیستان و بلوچستان را مختل کرد.
آبگیری سد پاشدان هرات را می‌توان نوعی بهره‌برداری یک‌جانبهاز رودخانه هریرود خوانده که موجب نقض حقوق عرفی شده است. اثرات این اقدام یک جانبه طرف افغان، نه تنها تامین آب شرب و بهداشت چند میلیون نفر را متأثر می‌کند، بلکه به آسیب گسترده به محیط‌زیست پایین‌دست نیز منجر می‌شود. این تصمیم طالبان در شرایطی گرفته شده که ایران و افغانستان برای استفاده از آب هیرمند در سال ۱۳۵۱ شمسی معاهدهای امضا کردهاند که بر اساس آن میزان سالانه آبی که از رودخانه هیرمند وارد ایران می شود، مشخص شده است، اما مقام‌های حکومت طالبان کمبود بارندگی و نبود دستگاه سنجش میزان آب ورودی به ایران را از دلایل عمده نرسیدن میزان حقابه ایران عنوان کرده و حتی مدعی شده اند که در برخی از سال‌ها، ایران بیش از میزان حقابه تعیین شده در معاهده میان دوکشور، آب دریافت کرده است.
بسیاری از کشور‌های همسایه از جمله پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان، با طالبان مشکل دارند. بنظر می‌رسد که می‌بایست با تدارک گردهمایی و جلسات مشترک، اقدام به وارد نمودن فشار‌هایی چندگانه به طالبان نمود. هم صدا شدن کشور‌های مختلف در جستجوی مطالبات می‌تواند نتیجه بهتری از تک صدایی، داشته باشد.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون
