شعار سال: گزارش بانک مرکزی از وضعیت رشد بخش صنعت طی شش ماه نخست سال96 حاکی از آن است که این بخش در مدت مذکور رشد 4.3درصدی را تجربه کرده و این نرخ رشد در فصل دوم سال 96به 5.2درصد افزایش یافته است. متولیان بخش صنعت، تحقق رشد 8تا 10درصدی گروه صنایع و معادن در سال 97را همانند سال 96در شرایطی هدفگذاری کرده‌اند که تحقق این میزان رشد دربخش صنعت با توجه به وضعیت بنگاه‌های کوچک و متوسط و میانگین تولید کالاهای منتخب صنعتی طی 10ماه سال96 با اما و اگرهای بسیاری مواجه است. چرا که بررسی کارنامه تولید 30کالای منتخب صنعتی طی 10ماه سال 96نشان می‌دهد از این تعداد کالا در مجموع 19قلم کالا رشد تولید را تجربه کرده است. بنابر اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت کمباین، اتوبوس، ‌مینی‌بوس و ون، انواع کاغذ، دوده و کامیون کشنده به‌ترتیب 5کالای منتخب صدرنشین تولید کالاهای صنعتی طی 10ماه سال گذشته نسبت به‌مدت مشابه سال قبل از آن بوده است. اما در مقابل تولید برخی کالاها مانند لوازم خانگی(کولر آبی، یخچال و فریزر، انواع تلویزیون)، نئوپان، وانت، داروی انسانی، پودر شوینده و الیاف و تاپس پلی استر کاهش داشته است.

آمار وزارت صنعت چه می‌گوید

بنابر آمار اعلام شده وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید اغلب کالاهای منتخب صنعتی طی 10ماه96 نسبت به‌مدت مشابه سال95 از رشد نسبی برخوردار بوده است اما رشد منفی نه کالای منتخب صنعتی، و ثابت ماندن میزان تولید یک کالای منتخب(الیاف اکریلیک) و وضعیت نامساعد بنگاه‌های کوچک و متوسط صنعتی برای تولید و فروش محصولاتشان موجب شده است تا چشم‌انداز هدفگذاری رشد بخش صنعت در سال96 چندان امیدبخش نباشد. در واقع کاهش ظرفیت تولید یا تعطیلی برخی از واحدهای کوچک و متوسط صنعتی علاوه بر تأثیر منفی بر رشد بخش صنعت در سال96 شرایطی رقم زده که رشد تولید در سایر کالاهای منتخب صنعتی در سال گذشته نیز چندان ملموس نباشد. در بین کالاهای منتخب صنعتی تولید نئوپان با رشدمنفی 16.5درصدی، انواع تلویزیون با رشد منفی 16.1درصدی و کولر آبی با رشد منفی 26.2درصدی بیشترین تأثیر را در کم رنگ‌تر شدن آمار رشد سایر کالاهای منتخب صنعتی طی 10ماه سال96 نسبت به‌مدت مشابه سال95 داشته است.

تداوم تنگناهای تولید محصولات صنعتی

کاهش تولید لوازم خانگی طی 10ماه سال 96نسبت به‌مدت مشابه سال قبل و سیر نزولی نرخ رشد بخش صنعت حاکی از تداوم رکودحاکم بر بازار و کسب و کار بنگاه‌های صنعتی است. تولید‌کنندگان داخلی از یک سو به‌دلیل نوسان نرخ ارز، تنگناهای تامین نقدینگی و مواداولیه، فرسودگی ماشین‌آلات و فناوری تولید، نرخ بهره‌وری پایین و هزینه‌های سربار بالا، محصولاتی با قیمت تمام‌شده بالا و کیفیت نه چندان رقابتی در مقایسه با کالاهای مشابه خارجی مواجه هستند، این شرایط به همراه تنگناهای جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی موجب شده تا حتی برخی سیاستگذاری‌ها و قراردادها برای تولید مشترک برخی محصولات صنعتی مانند لوازم خانگی و خودرو نیز از برنامه زمانبندی جا مانده و میزان داخلی‌سازی‌ اینگونه محصولات صنعتی با حرکت کند و لاک‌پشتی به پیش رود. از سوی دیگر به‌دلیل قدرت خرید پایین مصرف‌کنندگان و رکود حاکم بر بازار، قادر به فروش برخی کالاهای تولیدی نبوده و برخی کالاهای تولید داخل در بازارهای صادراتی نیز حرفی برای گفتن نداشته و به‌دلیل حمایت‌های حداقلی که از صادرات اینگونه کالاها در مقایسه با رقبای خارجی در زمینه بازاریابی یا فروش صورت می‌گیرد، قادر به رقابت با اینگونه رقبا نیستند. ضلع سوم زمینگیر شدن تولید برخی کالاهای منتخب صنعتی با واردات بی‌رویه رسمی و قاچاق کالاهای صنعتی و اشباع بازار داخلی با کالاهای مشابه و رقیب خارجی مرتبط است. با وجود برنامه‌های اعلام شده برای مقابله با واردات قاچاق و عرضه بسیاری از کالاهای صنعتی در بازار، هنوز هم حجم کالاهای مصرفی و قاچاق وارداتی به کشورمان بسیار بالا بوده و شرایط را برای تولید، عرضه و رقابت‌پذیری کالاهای صنعتی تولیدکنندگان در بازار بازار داخلی سخت‌تر کرده است.

اثر سیاست بر صنعت

نباید تأثیرتداوم مناقشات سیاسی بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی، انتقال تکنولوژی و دانش فنی و تامین مواداولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز بنگاه‌های صنعتی را نادیده گرفت. به جرأت می‌توان گفت که اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذاران برای بازده بالا و ریسک‌پذیری پایین سرمایه‌گذاری آنها در طرح‌های صنعتی به‌مراتب بیش از انعقاد تفاهمنامه‌ها و حتی قراردادهایی است که به مرحله اجرا نرسیده یا اجرایی شدن آن به‌دلیل احتیاط بیش از حد سرمایه‌گذاران خارجی به کندی پیش می‌رود.

رونق بازار پیش شرط حمایت از کالاهای داخلی

وضعیت تولید و عرضه کالاهای منتخب صنعتی طی 10ماه 95و 96نشان می‌دهد علاوه بر تنگناهای موجود برای رقابت‌پذیری و صادرات محصولات صنعتی به‌دلیل کیفیت و قیمت تمام‌شده بالا، چاره‌جویی برای رفع رکود حاکم بر بازار مصرف کالاهای صنعتی، اصلی انکارناپذیر برای رونق کسب و کار بنگاه‌های کوچک و متوسط در سال 97است.

در سالی که به نام حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده باید تدابیر لازم برای تحریک تقاضای مؤثر در بازار کالاهای تولید داخل و افزایش قدرت رقابت‌پذیری این کالاها در بازارهای هدف صادراتی اندیشیده شود تا ضمن رونق کسب و کار فعالان صنعتی، زمینه ایجاد اشتغال و ایجاد ارزش افزوده و رشد اقتصادی زیر بخش صنعت در گروه صنایع و معادن نیز فراهم شود.

تحلیل معاون وزیر صنعت

معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز تحریک تقاضای مؤثر در بازار را پیش شرط تحقق هدفگذاری‌ امسال برای رشد بخش صنعت تلقی و اعلام کرد، برای رسیدن به نرخ رشد هشت تا 10درصدی بخش صنعت و معدن در سال 97باید تمهیداتی را در بخش‌های مختلف از صنایع خودروسازی و لوازم خانگی گرفته تا پتروشیمی و غذا و دارو و... بیندیشیم چرا که تحقق این هدفگذاری‌، نیازمند تحقق پیش‌شرط‌ها و الزاماتی است. به گفته محسن صالحی‌نیا، نخستین پیش شرط رسیدن به این نرخ رشد صنعت در سال آینده تحریک تقاضای مؤثر در بازار است اما این تقاضا محدود به بازار داخلی نبوده و براین اساس راهیابی محصولات صنعتی به بازارهای صنعتی را هدفگذاری‌ کرده‌ایم.

وی افزود: اکنون ظرفیت‌ بسیار خوبی برای تولید ارزان قیمت محصولات صنعتی چه به‌صورت تولید کالای نهایی در داخل چه سرمایه‌گذاری برای تولید این اقلام در کشورهای هدف وجود دارد اما لازمه تحریک تقاضای مؤثر، تامین اعتبارات مورد نیاز با نرخ سود مناسب برای رشد تولید است تا شرایط برای افزایش تولید و فروش محصولات صنعتی فراهم شود. معاون امور صنایع وزیر صنعت تأکید کرد، واقعیت آن است که قدرت خرید مردم متناسب با روند افزایش قیمت کالاهای صنعتی رشد نکرده است یعنی اینکه مردم ما به نسبتی که مبلمان، خودرو، محصولات غذایی، دارو و... تولید می‌کنیم، نمی‌توانند از این محصولات در سبد هزینه خود‌استفاده‌کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 15 فروردین 97، شماره: 10698