شعار سال:  هوای اراک در زمره آلوده‌ترین کلانشهرهای ایران قرار دارد. عواملی چون رشد جمعیت و به‌دنبال آن افزایش خودرو و همچنین افزایش روند صنعتی شدن و ساخت کارخانه‌های گوناگون باعث شده‌ این شهر جزو یکی از کلانشهرهای آلوده کشور قرار گیرد. ورود حجم زیادی از آلودگی‌ها به شهر اراک نشان می‌دهد که درصد بالایی از آلودگی در شهری با وسعت کم، متمرکز شده که این حجم از آلودگی، هم برای انسان و هم برای محیط زیست خطرناک است. به منظور کاهش آلودگی هوای این شهر، دولت درسال ۸۶ مصوبه‌ای با نام «طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک» را تصویب کرد. برخی از منابع دولتی روند اجرای این طرح در شهر اراک را مناسب می‌دانند و معتقدند، علت طولانی شدن اجرای آن، کمبود بودجه و تغییر برخی از مصوبات آن است که در گذشته به مواردی که اکنون برای اجرای طرح مشکل ساز شده، توجهی نشده است اما تعلل برخی از سازمان‌‌ها در اجرای بندهای این طرح را هم نباید نادیده گرفت.

به گفته «رضا میرزایی»، مدیرکل سازمان حفاظت از محیط‌‌ زیست استان مرکزی، فاز مطالعاتی طرح کاهش آلودگی هوای اراک توسط دانشگاه اصفهان سال 84 شروع شد و در نهایت در سال 85 گزارش مدیریتی و راهکارهای آن تهیه و در سال 86 به تصویب هیأت وزیران رسید. اجرای مفاد این طرح طی 10 سال گذشته پیگیری شده و برخی از موارد آن نیز تاکنون به اجرا درآمده است. طی 10 سال گذشته تنها 35 درصد اعتبارات طرح اختصاص داده شد. مدیرکل سازمان حفاظت از محیط‌‌ زیست استان مرکزی  با اشاره به اینکه در این مدت تنها 35 درصد اعتبارات این طرح اختصاص داده شده، افزود: این در حالی است که برخی از دستگاه‌های مجری معتقدند بیش از 70 درصد این طرح را اجرایی کرده‌اند.

کاهش 38 درصدی تعداد روزهای آلاینده

وی با مقایسه تعداد روزهای آلاینده شهر اراک در سال گذشته(96) با سال ماقبل آن (95)، اظهار داشت: تعداد روزهای آلاینده اراک در سال 96 نسبت به سال 95، 38 درصد کاهش داشت. از ابتدای امسال تاکنون هم تعداد روزهای سالم اراک نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشتر بوده، اما هنوز آمار قطعی گرفته نشده ولی به طور حتم تعداد روزهای سالم طی امسال تاکنون بیشتر بوده است.

عوامل طبیعی مزید بر افزایش آلودگی

میرزایی با تأکید بر اینکه در چند سال اخیر خشکسالی و کمبود بارش‌ها و در مجموع عوامل طبیعی هم مزید بر افزایش آلودگی شهر اراک شده، خاطرنشان کرد: سال گذشته در ماه‌های تیر و شهریور بیشترین روزهای آلوده را داشتیم. بیشترین بارش‌های ما معمولاً در آبان و آذرماه اتفاق می‌افتد که موجب کاهش آلودگی هوا نیز می‌شود.

وی تغییر سوخت نیروگاه شازند را در کاهش آلودگی شهر اراک مؤثر دانست و گفت: 60 درصد سوخت این نیروگاه تا سال 90، سوخت مازوت بود که اکنون استفاده از این سوخت به دو درصد رسیده و در کاهش آلودگی اراک مؤثر بوده است. سامانه‌ها و نوع سوخت سایر کارخانه‌های درون شهری هم در دست کنترل و نظارت قرار دارد.

کاهش اعتبار و نقدینگی برای پوشش شبکه سنجش آلودگی هوا

مدیرکل سازمان حفاظت از محیط‌‌ زیست استان مرکزی با بیان اینکه به‌دلیل کاهش اعتبار و نقدینگی هنوز نتوانستیم همه شهرهای استان را زیرپوشش شبکه سنجش آلودگی هوا قرار دهیم، یادآور شد: به‌عنوان مثال در شهر دلیجان فعالیت کارخانه ایزوگام به طور حتم آلودگی ایجاد می‌کند، اما به‌دلیل اینکه ابزار و شبکه سنجش آلودگی هوا در این شهر نداریم، نمی‌توانیم در مورد آلودگی هوای این شهر اظهار نظر کنیم. همه شهرهای استان نیاز به شبکه سنجش آلودگی هوا دارد، در کلانشهر اراک که شهری صنعتی با تعداد زیادی کارخانه است باید هشت دستگاه سنجش آلودگی هوا داشته باشیم درحالی که اکنون چهار دستگاه داریم. متأسفانه بیشتر شهرهای استان فاقد دستگاه‌های سنجش آلودگی هواست.

تزریق خاک زراعی برای کاشت گل و گیاه در نقاط خاکی

درهمین حال، «داوود تاجران»، شهردار اراک هم در گفت‌و‌گو با «ایران» به اقدام‌هایی که شهرداری برای کاهش آلودگی شهر اراک پیرو طرح جامع کاهش آلودگی هوای این شهر انجام داده، اشاره کرد و افزود: با اجرای این طرح، تعدادی درخت در وسعت یکهزار هکتار با مشارکت سازمان جهاد کشاورزی و اداره کل منابع طبیعی استان در نقاط بیابانی و خاکی شهرغرس کردیم که نگهداری از این درخت‌ها به عهده شهرداری گذاشته شد. همچنین با جابه‌جایی 120 هزار مترمکعب نخاله در نقاط خاکی شهر در سال گذشته، 70 هزار اصله درخت را در 280هکتار از این اراضی (خاکی) کاشتیم. با 12 هزار کامیون هم در نقاط مورد نظر خاک زراعی تزریق کردیم که برای کاشت گل و گیاه مناسب باشد. این درحالی است که این اقدام‌ها را وظیفه شهرداری نبوده و تنها جهت همکاری انجام شده است.

استقبال از دوچرخه سواری در مسیرهای تعیین شده

شهردار اراک یکی دیگر از اقدام‌هایی را که در راستای طرح کاهش آلودگی هوای اراک در حال انجام است و در شورای عالی ترافیک هم مصوب شده آماده کردن 10 کیلومتر از خیابان‌های شهر برای دوچرخه سواری بیان کرد و اظهار داشت: تاکنون 4.8 کیلومتر این طرح اجرا شده و 5.2 کیلومتر دیگر نیز باقی مانده که تا اواخر تابستان امسال به پایان می‌رسانیم. در حال حاضر بسیاری از شهروندان اراک اعم از مرد، زن، کودک و نوجوان در مسیرهای تعیین شده با دوچرخه تردد می‌کنند. خوشبختانه این طرح با استقبال بالایی مواجه شده، براین اساس تصمیم داریم این طرح را در فضای بیشتری از شهر اراک گسترش دهیم.

تعیین مسیرهای اختصاصی برای تردد دوچرخه و اتوبوس

تاجران کار دیگری را که در دست انجام از سوی شهرداری اراک است اختصاص مسیرهای پرتردد شهر فقط برای تردد دوچرخه و وسایل نقلیه عمومی (اتوبوس ها) عنوان کرد و گفت: قرار است فضای این خیابان‌ها فقط برای تردد دوچرخه و اتوبوس طراحی شود و دیگر وسایل نقلیه نتوانند در این خیابان‌ها تردد داشته باشند. از شورای شهر اراک هم موافقت خریداری یکهزار دستگاه دوچرخه برقی و پایی را گرفتیم که 30 درصد هزینه آن را شهرداری پرداخت می‌کند و 70 درصد دیگر را شهروندان متقاضی استفاده از این وسیله نقلیه از طریق تسهیلات بانکی (اقساط) که در اختیارشان قرار می‌گیرد، پرداخت می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: این طرح هم‌اکنون در دست تدارک و در مرحله مناقصه است، البته تلاش زیادی کردیم که این طرح در تابستان امسال اجرایی شود اما متأسفانه کمبود بودجه این اجازه را به ما نداد، اما سعی می‌کنیم تا قبل از زمستان امسال اجرایی شود.

حذف سرویس‌های اداری با جایگزین کردن دوچرخه

شهردار اراک به حذف سرویس‌های اداری در این شهر اشاره و تصریح کرد: تهیه دوچرخه برای یکهزار نفر از کارمندان و کارگران کارخانجات و اداراتی که از سرویس‌های اداری استفاده می‌کنند اقدام دیگری است که در دست داریم تا از این طریق تردد این سرویس ها(که اغلب فرسوده نیز است) را در سطح شهر کاهش دهیم.

موتورسیکلت‌های برقی جایگزین موتورسیکلت‌های بنزینی

تاجران یادآور شد: موافقت دیگری که از شورای شهر اراک گرفتیم تهیه یکصد دستگاه موتورسیکلت برقی است تا جایگزین موتورسیکلت‌های بنزینی شود. در این طرح هر شهروندی که موتورسیکلت بنزینی خود را حذف کند می‌تواند با دریافت 2 میلیون تومان یارانه از شهرداری، موتورسیکلت برقی خریداری کند. البته اجرای این طرح هزینه سنگینی دارد و مثل همیشه با کمبود اعتبار مواجهیم، اما سعی می‌کنیم تا پایان امسال این موتورسیکلت‌ها را تهیه و وارد شهر اراک کنیم.وی درباره کارخانه‌هایی هم که درون شهر اراک فعالیت دارند و آلایندگی آنها بالاست، اظهار داشت: کوره‌های این کارخانه‌ها مانند (کارخانه آلومینیوم سازی) به زمین‌هایی که استانداری استان مرکزی برای آنها در خارج از شهر تهیه کرده، منتقل شده است.

ضرورت بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی

مدیرکل سازمان حفاظت از محیط‌‌ زیست استان مرکزی درخصوص طولانی شدن طرح جامع کاهش آلودگی شهر اراک از سال 86 تاکنون، گفت: این طرح با توجه به شرایط جدید نیاز به بازنگری و برنامه‌ریزی دارد، مثلاً با توجه به شرایط خشکسالی، خشکیدگی تالاب «میقان» هم باید به مفاد این طرح اضافه شود(خشکیدگی تالاب «میقان» قبلاً جزو مصوبات این طرح نبود)، زیرا وزش باد موجب پراکنده شدن خاک در هوا می‌شود و تا زمانی که حقابه این تالاب تأمین نشود، شاهد این مشکل خواهیم بود. از طرفی، آلودگی هوا هم که در گذشته ناشی از گازهای آلاینده صنایع و خودروها بود اکنون جای خود را به ذرات معلق گرد وغبار در هوا داده است.رضا میرزایی خاطرنشان کرد: بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی شهر اراک اکنون با همکاری دانشگاه صنعتی شریف در دست انجام است و به احتمال زیاد تا اواخر امسال به پایان می‌رسد. همچنین به‌دنبال بازنگری این طرح، کارهای دیگری در دست انجام داریم که بیابان زدایی اراضی اطراف تالاب میقان از طریق کاشت گیاهان بومی سازگار با شرایط اقلیمی تالاب از جمله این کارهاست که با همکاری منابع طبیعی درحال انجام است.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه ایران، تاریخ انتشار 31 تیر 97، کد مطلب: 474996، www.iran-newspaper.com