شعار سال: امنیت غذا و تغذیه از محورهای اصلی توسعه ملی است که در سال‌های اخیر نگرش‌ها، ضرورت‌ها و اولویت‌های تازه‌ای را در سطح سیاست‌گذاری و اجرا به نمایش گذاشته است، بنابراین نیاز وافری به مدیریتی صحیح و جامع دارد. مدیریت امنیت غذا و تغذیه یک کشور در قالب نظام کلان غذا و تغذیه صورت می‌گیرد که خود مشتمل بر زیرسیستم‌های تولید (مواد اولیه و محصول نهایی)، نگهداری و توزیع، عرضه و مصرف است که سلامت تغذیه‌ای را شکل می‌دهند. از این منظر مبانی رفتاری خانوارها، تولید علم و فناوری لازم، آشکارسازی مشکلات پنهان، طراحی راهکارهای رفع آن توسط جامعه علمی و در نهایت سیاست‌گذاری، سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی مالی - اجرایی حاکمیت از عوامل تعیین‌کننده امنیت غذایی در یک کشور است. تولیدات دام و طیور نیز نقش بسیار مهمی در تأمین امنیت غذایی هر کشوری دارد و همین امر سبب شد تا در هفته دولت عملکرد معاونت دام و طیور وزارت جهاد کشاورزی را بررسی کنیم.

عبور از مرز خودکفایی در تمامی محصولات دام و طیور به جز گوشت قرمز

رضایی از صادرات ۴۹ میلیون دلار محصولات لبنی جز شیر در چهار ماهه ابتدای امسال خبر داد و گفت: در تمامی محصولات دام و طیور به جز گوشت قرمز از مرز خودکفایی عبور کردیم. مرتضی رضایی، معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به این‌که محصولات دام و طیور 50 درصد غذای مردم را تشکیل می‌دهد، اظهار کرد: بر اساس آخرین آمار تولیدی پیش‌بینی می‌شود که امسال 860 هزار تن گوشت قرمز از جمله بز، گوسفند، گاو، گاومیش و گوساله، 900 هزار تن تخم‌مرغ، 10 میلیون و 700 هزار تن شیر خام، 87 هزار تن عسل، یک‌هزار و 260 تن پیله ‌تر ابریشم و بیش از دو میلیون و 300 هزار تن گوشت مرغ تولید شود که با احتساب جمعیت 81 میلیون نفری این میزان تولید محصولات پروتئینی برای تغذیه افراد مناسب است. وی افزود: معاونت امور دام برای اطمینان خاطر از تولید پایدار در آینده برنامه‌هایی نظیر تولید مناسب پروتئین جامعه و کاهش هزینه‌های تولید به ازای هر واحد تولیدی، ارتقای بهره‌وری و کیفیت محصولات دامی، تأمین امنیت پایدار در زیربخش دام و طیور، حفظ ذخایر ژنتیک به عنوان منابع پایه تولید، توانمندسازی تشکل‌ها و اتحادیه‌ها و صندوق‌های مرتبط با تولید، حذف وابسته‌ها، توسعه دامپروری متناسب با آمایش سرزمین، توجه به افزایش تولید و اصلاح ساختار مزرعه‌ تا سفره را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده است. رضایی با اشاره به این‌که حمایت از تولیدکنندگان از طریق تأمین منابع مالی یک رکن سیاست کلان است، گفت: دولت با اختصاص ارز چهار هزار و 200 تومانی به واردات نهاده‌ها و مواد خوراکی می‌تواند پشتوانه و دلگرمی برای تولیدکنندگان باشد. معاون وزیر جهاد کشاورزی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به این‌که زنجیره‌سازی در تولید یکی از کارهای اصلی معاونت امور دام به شمار می‌رود، گفت: ایجاد زنجیره‌سازی و فروش بدون واسطه، در کاهش هزینه‌ها و پایداری تولید تأثیر به‌سزایی دارد.

به گفته وی هم‌اکنون 16 تا 18 درصد گوشت مرغ در این زنجیره‌ها در حال تولید است و پیش‌بینی می‌شود که تا چند سال آینده این رقم به 40 درصد برسد. معاون امور تولیدات دامی با اشاره به این‌که در دنیا بیش از 80 درصد گوشت مرغ با وزن یک‌هزار و 200 تا یک‌هزار و 800 گرم عرضه می‌شود، بیان کرد: این در حالی است که در ایران مردم به دلایل مختلف مرغ با لاشه سنگین را می‌پذیرند که این امر به سبب افزایش هزینه‌های مرغدار در قیمت تمام شده و تولید تأثیر به‌سزایی دارد. به گفته این مقام مسئول تولید مرغ استاندارد با وزن استاندارد علاوه بر جلوگیری از هدررفت 800 هزار تن دان به نفع مصرف‌کننده و اقتصاد ملی کشور است. وی با اشاره به این‌که فرهنگ‌سازی و الگوسازی مرغ سایز در دستور کار است، افزود: اگرچه مرغ درشت ارزش غذایی پایین‌تری دارد، اما در ایران به دلایل مختلفی لاشه سنگین را می‌پسندند. رضایی استاندارد مصرف دان در دنیا را یک‌ کیلو و 600 گرم اعلام کرد و گفت: این در حالی است که این رقم در ایران دو کیلوگرم است، چرا که مرغدار برای تولید مرغ درشت باید دان بیش‌تری مصرف کند که این امر به ضرر اقتصاد کشور است. این مقام مسئول ادامه داد: اگر مصرف‌کننده خواهان مرغ استاندارد باشد، مرغدار تابع بازار خواهد بود و اقدام به تولید مرغ استاندارد خواهد کرد، چراکه یکی از برنامه‌های وزارتخانه الگوسازی برای مصرف سایز مرغ است.

جمعیت دام‌های اصلاح نژاد شده به یک میلیون رأس می‌رسد

وی درباره آخرین وضعیت برنامه پرورش و اصلاح دام‌های کوچک گوسفند و بز گفت: در چند سال اخیر یکی از برنامه‌های معاونت امور دام، واردات نژادهای اصلاح شده است که تاکنون بیش از ۵۰ هزار رأس ظرفیت‌سازی شده و ۲۱ هزار رأس دام‌های کوچک گوسفند و بز اصلاح شده موجود است. به گفته رضایی پیش‌بینی می‌شود که جمعیت دام‌های اصلاح شده تا سال ۱۴۰۰ به یک‌میلیون رأس برسد. معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره اصلاح نژاد دام‌های بزرگ گفت: هم‌اکنون بیش از ۲۰۰ هزار رأس گاو دو منظوره در کشور وجود دارد که در زمینه تولید شیر و گوشت پتانسیل مناسبی دارند، ضمن آن‌که عادت‌پذیری به شرایط سخت محیط از صفات بارز آن‌هاست که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۴ جمعیت آن‌ها به ۲۰ درصد برسد. به گفته وی تا سال ۱۴۰۰، حدود شش‌ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز از مسیر گاوهای دو منطوره و ۱۵۰ هزار تن شیر از این محل تأمین خواهد شد.

محدودیتی در توزیع تخم‌مرغ وجود ندارد

رضایی از توزیع مستقیم گوشت مرغ در میادین میوه و تره‌بار هم خبر داد و ‌گفت: ۲۰ درصد غرفه‌های عرضه پروتئین در اختیار تشکل‌ها، اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها قرار خواهد گرفت تا با حذف واسطه‌ها هزینه‌های تولید کاهش یابد. وی درباره عرضه تخم‌مرغ در بازار گفت: با توجه به کاهش حجم صادرات، تخم‌مرغ به اندازه کافی در داخل وجود دارد. این مقام مسئول ادامه داد: سال گذشته به سبب بیماری آنفلوآنزای حاد پرندگان ۲۵ میلیون قطعه مرغ معدوم‌سازی شد و در حالی که پیش‌بینی می‌شد تولید تخم‌مرغ به کم‌تر از ۶۰۰ هزار تن برسد، اما خوشبختانه با تمهیدات اندیشیده شده کاهش محسوسی نداشتیم و پیش‌بینی می‌شود تولید به ۹۰۰ هزار تن برسد.

به گفته معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی، در سال گذشته کمتر از ۱۰ هزارتن تخم‌مرغ صرفاً برای تنظیم بازار وارد شد که امسال به سبب وضعیت مساعد تولید نه تنها کمبودی نداریم، بلکه پیش‌بینی می‌شود در شش ماهه دوم به سبب افزایش جوجه‌ریزی، تولید بالا برود. رضایی با بیان این‌که برای پیشگیری از بحران آنفلوآنزا ستادی ملی تشکیل شده است، افزود: اگر مرغداران حداقل شرایط را رعایت نکنند، به آن‌ها مجوز جوجه‌ریزی داده نخواهد شد. معاون وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: با توجه به آن‌که گله‌های مادر در سطوح مختلف مرغ گوشتی و تخم‌گذار وارد شده است، نگرانی وجود ندارد و مرغداران با کمال آرامش می‌توانند به تولید بپردازند. این مقام مسئول در بخش دیگر سخنان خود درباره آخرین وضعیت تولید عسل بیان کرد: امسال پیش‌بینی می‌شود ۸۷ هزارتن عسل تولید شود و این صنعت به معنای واقعی اقتصاد مقاومتی است، چرا که با توجه به نوسان نرخ ارز پیش‌بینی می‌شود که صادرات مناسبی در ژله رویال، زهر زنبور عسل و... که ارزش دارویی دارند، داشته باشیم.

۳۴۹ واحد پرورش دام و طیور به بهره‌برداری می‌رسد

وی افزود: در هفته دولت ۵۷ واحد پرورش گاو شیری، ۳۹ واحد پرواربندی بره، ۳۶ واحد پرواربندی دام‌های بزرگ، ۸۲ واحد پرورش جدید تخم‌گذار و ۴۰ واحد پرواربندی گوسفند و بز به بهره‌برداری می‌رسد. به گفته رضایی ۳۴۹ واحد با ارزش ۳۴۱ میلیار تومان و اشتغال مستقیم یک‌هزار و 510 نفر در هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسد.

صادرات ۳۲۴ میلیون دلار شیر در چهار ماهه نخست سال

این مقام مسئول از صادرات ۴۹ میلیون دلار محصولات لبنی جز شیر در چهار ماهه ابتدای امسال خبر داد و گفت: همچنین ۳۲۴ میلیون دلار شیر در این بازه زمانی صادر شد و پیش‌بینی می‌شود که امسال بیش از یک‌میلیون تن شیر و محصولات لبنی صادر شود. به گفته وی در تمامی محصولات دام و طیور به جز گوشت قرمز از مرز خودکفایی عبور کرده‌ایم. وی با اشاره به این‌که عرضه و تقاضا تنها عامل اصلی گرانی گوشت و مرغ در بازار نیست، گفت: عوامل متعددی در نوسان قیمت دخیل است که تنها تولید این محصولات به معاون امور دام مربوط می‌شود که بدین منظور در نظر داریم تمامی اطلاعات تولید را در سامانه سماست رصد کنیم، چرا که با رصد کردن تمامی اطلاعات تولید و برنامه‌ریزی بر اساس سیاست‌گذاری کلان و الگوی مصرف کم‌ترین نوسان در این زمینه خواهیم داشت. رضایی با اشاره به این‌که در تأمین و تولید گوشت قرمز به سبب شرایط اقلیمی با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم، گفت: با توجه به قرار گرفتن ایران در ناحیه خشک و نیمه‌خشک و خشک‌سالی‌های پی‌درپی با مشکلاتی در تأمین گوشت قرمز روبه‌رو هستیم که دولت برای خروج بازار از این تنش‌ها سالانه اقدام به واردات 150 هزار تن گوشت گرم گوسفندی و منجمد گوساله و گوسفند می‌کند تا با عرضه آن‌ها به نرخ متعادل از نوسان قیمت جلوگیری شود.

معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی قیمت خرید هر کیلو گوسفند زنده از دامدار را 22 هزار تومان اعلام کرد و گفت: در بدترین شرایط قیمت گوشت 44 هزار تومان تمام می‌شود، ولی متأسفانه به دلیل مشکلات سیستم توزیع و واسطه‌گری این محصول با نرخ‌های بالاتری در بازار عرضه می‌شود. این مقام مسئول با بیان این‌که هیچ کمبودی در زمینه‌های مختلف وجود ندارد، افزود: با توجه به ثبت سفارش نهاده‌های دامی و پیش‌بینی‌ای که برای آینده شده است، هیچ کمبودی نخواهیم داشت و تولید‌کنندگان از این حیث نگرانی نداشته باشند.

وزارت جهاد کشاورزی نسبت به قیمت مرغ و تخم‌مرغ در بازار بی‌تفاوت نیست

وی با بیان این‌که در زمینه تخم‌مرغ کمبودی وجود ندارد، گفت: این در حالی است که در خرده‌فروشی‌ها به سبب وجود واسطه‌ها تخم‌مرغ با نرخ‌های بالایی توزیع می‌شود که البته دولت و وزارت جهاد کشاورزی نسبت به این قیمت‌ها بی‌تفاوت نیست و با عرضه مرغ منجمد با نرخ مناسب و توزیع گوشت وارداتی و اختصاص ارز دولتی به تمامی نهاده‌ها به دنبال تعادل و تنظیم بازار است. معاون وزیر جهاد کشاورزی در پاسخ به سوالی مبنی بر آن‌که ممنوعیت صادرات شیر خشک مشکلات متعددی را به همراه دارد، گفت: هم‌اکنون در حال رایزنی برای لغو این ممنوعیت هستیم، چرا که سال گذشته بیش از 900 هزار تن مازاد تولید به صورت شیر خشک و محصولات لبنی از کشور خارج شد که امسال به سبب این مازاد تولید باید مقداری شیر خشک و محصولات لبنی صادر شود.

بابت نوسان قیمت مرغ در ایام محرم نگرانی نداریم

همچنین رضایی درباره وضعیت بازار مرغ در ایام محرم گفت: با توجه به جوجه‌ریزی مناسب در مرداد ماه جای هیچ‌گونه نگرانی مبنی بر نوسان قیمت در این ایام وجود ندارد. معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی درباره آخرین وضعیت بازار صادراتی مرغ و تخم‌مرغ، گفت: سال گذشته به دلیل شیوع بیماری آنفلوآنزای حاد پرندگان بخشی از تولید خود را از دست دادیم و هم‌اکنون با محدودیت‌هایی در صادرات رو‌به‌رو هستیم و این در حالی است که در برخی سال‌ها 70 هزار تن تخم‌مرغ به بازارهای هدف صادر می‌شد که به سبب تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش نرخ تخم‌مرغ در بازار داخل صادرات را محدود کردیم. رضایی ادامه داد: در شرایط کنونی 20 تا 30 درصد ظرفیت تولید مرغ کشور خالی است که باید ‌سازکارهایی برای حفظ بازارهای صادراتی به کار گرفته شود.

اختصاص کد شناسه زنبورداری به زنبورداران کشور

حبیب امینی، مدیرکل دفتر امور طیور و زنبور عسل وزارت جهاد کشاورزی، با بیان این‌که در حال حاضر ایران 1/8درصد از تولید گوشت مرغ در دنیا را به خود اختصاص داده، گفت: این در حالی‌ است که جمعیت ایران کم‌تر از 1/1 درصد از جمعیت جهان است. تولید گوشت مرغ وابسته به حلقه‌های مختلف تولید شامل مزارع مرغ اجداد، مرغ مادر، مزارع مرغ گوشتی، کارخانجات جوجه‌کشی، کشتارگاه، کارخانجات تولید خوراک و سایر حلقه‌های وابسته مانند بسته‌بندی و قطعه‌بندی بوده که با توجه به سرمایه‌گذاری و ظرفیت‌سازی انجام شده در حلقه‌های اصلی و وابسته در حال حاضر در کشور حدود 2/2 میلیون تن در سال تولید گوشت مرغ صورت می‌پذیرد و برنامه‌ریزی برای دستیابی به بازارهای صادراتی در سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد. مدیرکل دفتر امور طیور و زنبور عسل وزارت جهاد کشاورزی با بیان این‌که در بخش تولید تخم‌مرغ، سالانه بیش از 950 هزار تن در کشور تولید می‌شود و امکان تولید بیش از این مقدار نیز در کشورمان فراهم است، افزود: به هر صورت در حال حاضر ایران 1/4 درصد از تخم‌مرغ دنیا را تولید می‌کند. یکی از اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی اصلاح فضای کسب و کار از طریق تولید به‌صورت زنجیره یکپارچه است که این امر در بخش‌های مختلف انجام می‌شود. در بخش گوشت مرغ سهم شرکت‌های زنجیره در تولید گوشت مرغ از کم‌تر از پنج‌درصد در سال 92 به بیش از 15 درصد در سال 96 افزایش یافته که با توجه به بهبود شاخص‌های اقتصادی زمینه افزایش بهره‌وری و توسعه صادرات را به وجود خواهد آورد. در این روند به‌دلیل حذف بازار در بین حلقه‌های مختلف تولید ضمن کاهش نوسان قیمت نهاده‌های واسط، کاهش هزینه‌های واسطه‌گری را به‌دنبال خواهد داشت. امینی ادامه داد: بحث تولید به‌صورت یکپارچه در بخش تولید بوقلمون نیز در حال توسعه بوده و برنامه‌های ویژه‌ای برای این بخش تدوین شده است. کشور در سال‌های گذشته واردکننده کامل جوجه یک‌روزه بوقلمون بوده؛ درحالی‌که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در سال جاری می‌توانیم به صادرکننده این نهاده اساسی تبدیل شویم. از جذابیت‌های گوشت بوقلمون، تولید دو تیپ گوشت قرمز (ران) و گوشت سفید (سینه) است که با توجه به مزایای خاص این گوشت، می‌تواند جانشین نزدیک مناسبی برای سایر گوشت‌ها باشد و تنوع را برای مصرف کننده به ارمغان بیاورد. ایران رتبه دوم جمعیت شتر مرغ را در دنیا داراست و سالانه حدود 80 هزار جوجه شتر مرغ تولید و پروار می‌شود. عمده محصولات جانبی این پرنده، شامل پر، پوست و چرم که ارزش زیادی در بازارهای جهانی دارد، به کشورهای مختلف از جمله اروپا صادر می‌شود. وی با اشاره به این‌که زنبورداری در ایران از سالیان دور انجام می‌شده، افزود: این حرفه تأثیر به‌سزایی در گرده‌افشانی باغ‌ها و مزارع جهت ازدیاد تولید محصولات چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی دارد و همچنین با درآمدزایی مناسب یکی از حرفه‌های اشتغال‌زا بوده و در سال‌های اخیر با سیاست‌گذاری‌های وزارت جهاد کشاورزی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی این حرفه از درآمد تک‌محصولی خارج شده و تولید محصولات جانبی ازجمله ژل رویال، گرده‌گل و... ارزش‌افزوده خوبی را ایجاد کرده است. ایران در حال حاضر با تولید بیش از 80 هزار تن عسل در رتبه سوم جهان قرار دارد؛ همچنین با تولید حدود سه‌هزار کیلوگرم ژل‌رویال نزدیک به یک‌میلیون دلار و تولید حدود 75 تن گرده‌گل بیش از 800 هزار دلار ارزش افزوده ایجاد کرده است. یکی از برنامه‌های آتی این بخش اختصاص دادن کد شناسه زنبورداری به زنبورداران کشور است که این امر امکان برنامه‌ریزی و اتخاذ تصمیمات به‌هنگام در جهت توسعه کمی و کیفی این حرفه را فراهم خواهد کرد.

پروژه اصلاح نژاد دام سبک، مهم‌ترین پروژه در‌ دست پیگیری

مختارعلی عباسی، مدیرکل مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی، درباره مهم‌ترین اولویت‌های این مرکز گفت: این مرکز در زمینه اصلاح نژاد دام دارای سه طرح بزرگ اجرایی است که عبارت است از: 1- حفظ و حراست از منابع ژنی و اصلاح نژاد دام و طیور؛ 2- هویت‌دار کردن دام و طیور؛ 3- تکمیل، تجهیز و تقویت زیر‌ساخت‌های زیر‌بنایی مرکز و آزمایشگاه‌ها برای اجرای اصلاح نژاد دام. در راستای این طرح‌ها همه ساله پروژه‌هایی در برنامه‌های مرکز تعریف و اجرا می‌شود. پروژه اصلاح نژاد دام سبک (گوسفند و بز) مهم‌ترین پروژه در‌ حال پیگیری است. مدیرکل مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: در بخش اصلاح نژاد گوسفند سه پروژه را پیگیری می‌کنیم که عبارت است از: 1- اصلاح نژاد با انتخاب نژادی داخل مجموعه سیستم‌های پرورش عشایری و روستایی که در آینده به عشایری بیش‌تر بها خواهیم داد؛ 2- توسعه و پرورش نژاد‌های اصلاح شده خالص خارجی در سیستم‌های بسته، زیرا در این سیستم‌ها نژادهای بومی کشور به خاطر میزان بره‌دهی کم‌تر،اقتصادی نیستند؛ لذا باید دام اصلاح شده خارجی در بخشی از این واحد‌ها جایگزین و اجرای بند «ب» قانون افزایش بهره‌وری عملیاتی شود؛ 3- ترکیب ژنتیکی نژاد خارجی مثل رومانوف با نژاد‌های داخلی که این عمل باعث افزایش دوقلوزایی و تعداد بره از شیر ‌گرفته به ازای هر میش می‌شود. برای هر استان حجم عملیات مشخص و با جزئیات تعیین شده و ثبت رکورد اطلاعات، مشخصات و هویت‌دار کردن متولدین در برنامه وجود دارد.

عباسی افزود: در بخش بز شیری هم برنامه‌هایی در دست اجرا داریم که یکی آمیخته‌گری و پرورش خالص نژاد‌های خارجی مثل سانن و آلپاین است که در کشور متقاضی زیادی برای آن‌ها وجود دارد. در همین راستا مجوز‌ها را صادر کردیم و تعدادی گله‌ از بزهای اصلاح شده خارجی نظیر سانن، آلپاین و بز مورسیا تشکیل شده است که در جهت توسعه سیستم بسته پرورش بز هدایت می‌شود. همچنین آمیخته‌گری با نژاد‌های خارجی مطابق سال‌های گذشته و ترکیب ژنتیکی بز پر تولید شیری در حال پیگیری است. وی تصریح کرد: کار بسیاری در بخش دام سنگین روی تولید شیر گاو هلشتاین انجام شده که نتیجه آن این است که امروز در تولید شیر در مرز خودکفایی هستیم و نزدیک یک‌میلیون تن در سال مازاد تولید داریم که توسط سازمان تعاون روستایی خریداری و تبدیل به شیر خشک می‌شود. در ‌حال‌حاضر مازاد شیر که قیمت مناسبی هم دارد، توسط دامداران به کارخانه‌های تولید شیر ‌خشک فروخته می‌شود. همچنین برای جبران کمبود گوشت قرمز، توسعه پرورش گاوهای نژاد دو منظوره با گاوهای بومی کشور را در برنامه اصلاح نژاد داریم؛ به این‌صورت که اسپرم گاوهای بومی با گاو سمینتال تلقیح می‌شود که باعث تولید گاوهای آمیخته دو منظوره می‌شود که هم شیر خوب دارند و هم از نظر تولید گوشت مطلوب هستند. این جایگزینی به تدریج میزان تولید گوشت کشور را بالا می‌برد و حدود 100 تن کسری تولید را پوشش می‌دهد و بخشی از آن نیز از طریق دام سبک که در سیستم بسته توسعه و پرورش آن را دنبال می‌کنیم، توسعه داده می‌شود.

مدیرکل مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در ادامه گفت: بحث مهم دیگر هویت‌دار کردن دام است. نزدیک به 75 میلیون رأس دام سبک و سنگین داریم که هویت‌دار کردن آن‌ها هزینه زیادی دارد و محال است به این عدد با این رقم‌ها که در بودجه پیش‌بینی می‌شود، برسیم، اما پیگیر هستیم که از محل ماده 18 و عوارضی که اخذ می‌شود، این برنامه را هدایت کنیم. در پروژه هویت‌دار کردن دام‌ها اولویت‌بندی انجام می‌شود، به‌ طوری که ابتدا دام سنگین هویت‌گذاری می‌شود. در بخش دام سنگین نیز اولویت بالاتر را به دام‌هایی که دارای جمعیت کمی هستند (مثل اسب و شتر) می‌دهیم و اولویت بعدی دام سنگین و اولویت آخر دام سبک است. عباسی ادامه داد: هر میزان که اعتبارات پروژه‌های موجود را بتوانیم تقویت کنیم، حجم عملیات اجرایی بالا می‌رود. همچنین بخشی از کارها را سازمان دامپزشکی در برنامه واکسیناسیون انجام داده است. صندوق بیمه کشاورزی هم در بحث بیمه کردن گله‌ها این هویت‌گذاری را انجام می‌دهد. بین این سه دستگاه برای استفاده از شماره‌های 15 رقمی استاندارد بین‌المللی هماهنگی شده تا تکراری صورت نگیرد که مثلاً اگر ارگانی پلاک‌گذاری کرد، ارگان دیگر در صورت نیاز از همین شماره پلاک‌ استفاده کند.

وی با بیان این‌که در بخش بهبود تولیدات دامی به دنبال افزایش بهره‌وری دام بومی مخصوصاً دام سبک با تغذیه مناسب در ماه‌های آبستنی و تغذیه مناسب در مرحله فلاشینگ هستیم، تصریح کرد: از این‌طریق می‌توانیم دوقلوزایی را افزایش دهیم و تلفات را کم کنیم و نهایتاً بره‌دهی را از 7/0 به 9/0 افزایش دهیم تا بخشی از کمبود گوشت قرمز ما را جبران کند. مدیرکل مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی ادامه داد: در بحث آموزش برای ثبت مشخصات، رکوردگیری و تلقیح مصنوعی دوره‌های آموزشی مرتب و منظم برای کارشناسان و متقاضیان استان‌ها برگزار می‌کنیم و تمام مأموران تلقیح مصنوعی گواهی‌نامه انجام عملیات از مرکز اصلاح نژاد می‌گیرند. در همین راستا هر سال افراد زیادی آموزش می‌بینند و برای آن‌ها گواهی صادر می‌شود. همچنین اگر نیاز به دوره‌های بازآموزی باشد، این دوره‌ها نیز برگزار می‌شود، اما اگر بخواهیم بهره‌برداران را آموزش دهیم، این امر به‌عهده بخش ترویج وزارتخانه است. همچنین باید سطح سواد و اطلاعات پرورشی اصلاح نژادی دامداران و بهره‌برداران کم‌سواد را بالا ببریم که به ترغیب آن‌ها در وارد‌شدن به سیستم‌های رکورد‌گیری و ثبت مشخصات کمک می‌کند.

حرکت نوغانداری در مسیر توسعه و پیشرفت

علی‌اصغر داداش‌پور، رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور، در مورد وضعیت نوغانداری کشور گفت: نوغانداری یکی از مشاغل باستانی ایرانیان است و ریشه در فرهنگ باستانی این مرز و بوم دارد. رئیس مرکز توسعه نوغانداری اظهار داشت: نوغانداری همواره نقش پررنگی در اقتصاد خانوارهای روستایی و عشایری کشور از زمان‌های بسیار دور تا به امروز داشته و دارد. وی در ادامه افزود: نوغانداری حرفه‌ای بسیار مهم برای ایجاد اشتغال و یکی از مناسب‌ترین فعالیت‌های خانگی است و می‌تواند نقش مهمی در استفاده از منابع روستایی در بهترین شکل ممکن جهت فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی، امرار معاش مردم، اشتغال و تولید ثروت ایفا کند. داداش‌پور در ادامه گفت: سرمایه‌گذاری در نوغانداری در مقایسه با بسیاری از فعالیت‌های تولیدی کشاورزی کمتر و بازگشت سرمایه سریع‌تر است. به بیان دیگر، با توجه به این‌که حداکثر مدت زمان دوره پرورش تا تولید پیله ابریشم 45 روز کاری است؛ لذا کشاورزان ظرف مدت کوتاهی به درآمد دست پیدا می‌کنند. وی با اشاره به این‌که در سالیان گذشته به دلیل عدم توجه به نوغانداری، نوغانداران کشور انگیزه‌ای برای ادامه فعالیت نداشتند، بیان کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر با توجه به تأکید محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی، بر احیاء و توسعه نوغانداری به‌عنوان یکی از مشاغل اساسی و جانبی بخش کشاورزی، نگاه ویژه‌ای به این صنعت شده است. رئیس مرکز توسعه نوغانداری اظهار داشت: ما به‌دنبال ایجاد رقابت بین صنعت نوغانداری با سایر مشاغل کشاورزی نیستیم و معتقدیم نوغانداری باید در کنار سایر مشاغل کشاورزی گسترش پیدا کند تا بتواند منشأ درآمد برای جامعه روستایی باشد.

پرورش کرم ابریشم نقش مهمی در اقتصاد خانوارهای روستایی ایفا می‌کند

داداش‌پور تصریح کرد: پرورش کرم ابریشم به عنوان یک شغل جانبی و مکمل در کنار سایر مشاغل از قبیل برنج‌کاری، چای‌کاری، دامداری، آبزی‌پروری و موارد مشابه دیگر نقش مهمی در اقتصاد خانوارهای روستایی ایفا می‌کند. با توجه به تنوع اقلیمی موجود، زمینه توسعه این شغل به سبب مزیت نسبی فراوان وجود دارد. در کنار این‌ نوغانداری ویژگی‌های زیست‌محیطی دارد که نه‌تنها هیچ‌گونه محدودیتی برای مشاغل دیگر ایجاد نمی‌کند، بلکه می‌تواند موجب استفاده بهینه از ظرفیت‌های سرزمینی و نیروی انسانی جوامع روستایی محسوب شود. وی افزود: در راستای بهبود نوغانداری و افزایش درآمد کشاورزان مرکز توسعه نوغانداری کشور از سال 1393 راه‌اندازی شد. رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور لازمه توسعه نوغانداری را فراهم‌کردن زیرساخت‌های لازم عنوان کرد و گفت: با توجه به این‌که برگ درخت توت تنها غذای مورد نیاز کرم ابریشم است، لذا در پی شناسایی ظرفیت‌های موجود در کشور هستیم. وی با بیان این‌که در جهت تأمین نهاده‌های نوغانداری وضعیت موجود نوغانداری مورد بررسی قرار گرفت، تأکید کرد: طبق آمار به‌دست آمده بالغ بر 18 هزار خانوار روستایی در حوزه نوغانداری مشغول فعالیت هستند و بالغ بر 14 هزار و 700 هکتار توتستان نیز در سطح کشور وجود دارد که از این ظرفیت علاوه بر تولید میوه و بهره‌گیری به عنوان فضای سبز، می‌توان برای پرورش کرم ابریشم بهره برد.

توسعه توتستان‌ها متناسب با ظرفیت‌های مناطق مختلف کشور

این مقام مسئول در مورد مهم‌ترین اقدامات صورت‌گرفته در زمینه احیاء و توسعه نوغانداری تصریح کرد: توسعه توتستان‌ها متناسب با ظرفیت‌های مناطق مختلف کشور، تولید و توزیع 330 هزار اصله نهال توت اصلاح شده در سال 96 به‌صورت رایگان در 19 استان کشور، تأمین تخم نوغان کیفی مورد نیاز و ثابت نگه داشتن قیمت هر جعبه تخم نوغان با قیمت هفت هزار‌ و 500 تومان در طول سالیان متوالی به عنوان سهم نوغاندار از جمله کارهایی است که در جهت توسعه نوغانداری انجام شده است.

داداش‌پور با اشاره به این‌که راه‌اندازی شغل نوغانداری نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی نیست، خاطرنشان کرد: هر جعبه تخم نوغان 14 گرمی حاوی 24 تا 26هزار تخم نوغان است. هر تخم نوغان نیز به یک کرم ابریشم تبدیل می‌شود و هر کرم ابریشم در پایان دوره پرورش یک پیله ابریشمی با وزن متوسط دو تا 2/2 گرمی تولید می‌کند که از آن حدود یک هزار متر نخ ابریشم استحصال می‌شود. نیمه اول هر سال ما شاهد پرورش کرم ابریشم هستیم و در این فاصله زمانی در سال جاری با توزیع تخم نوغان در 22استان کشور حدود 979تن پیله تر ابریشم توسط نوغانداران تولید شده که این میزان معادل 157 تن نخ ابریشم مورد نیاز صنعت نساجی است. وی افزود: در سال جاری با پیگیری‌های به عمل آمده شاهد افزایش دو پله‌ای تعرفه واردات نخ ابریشم از 15 به 26 درصد بودیم که نقشی مهم در واقعی و اقتصادی‌شدن پیله تر ابریشم داشته است.

رشد 110 درصدی قیمت خرید تضمینی پیله ابریشم

داداش‌پور با اشاره به این‌که قیمت خرید تضمینی پیله تر ابریشم در سال‌های اخیر در مقایسه با سال 1391، 110 درصد افزایش داشته است، گفت: خوشبختانه این افزایش قیمت با افزایش قیمت توافقی در بازار مواجه شده و به دلیل وجود کشش قیمت در بازار در سال‌های اخیر به رغم برخورداری پیله تر ابریشم از قیمت تضمینی، تمامی پیله‌های تولیدی توسط بخش غیر دولتی بالاتر از قیمت تضمینی و به صورت نقدی خریداری شده است. وی افزود: قیمت خرید تضمینی هر کیلو پیله طرح ابریشم 18 هزار و 104 ریال بوده، اما در سال جاری به دلیل وجود بازار مناسب تمام پیله‌ها به طور متوسط در هر کیلوگرم بالغ بر 340 هزار ریال بوده که این امر موجب افزایش انگیزه نوغانداران در سال‌های آینده خواهد شد و هیچ‌گونه بار مالی برای دولت ایجاد نکرده است. وی در ادامه افزود: تاکنون 22 استان کشور مشغول فعالیت در این حوزه هستند و امیدواریم که 10 استان باقیمانده نیز به این شغل روی آورند.

ضرورت توجه به ایجاد زنجیره ارزش در صنعت نوغانداری

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور افزود: محدودیت در صنعت نوغانداری بسیار اندک است و اقلیم و شرایط جوی تأثیر زیادی بر این صنعت ندارد. امیدواریم بتوانیم در سال آینده در 10 استان باقیمانده نیز ورود کنیم تا فرهنگ نوغانداری را به‌عنوان یکی از مشاغل منطبق با اقلیم‌های مختلف در سطح کشور اجرایی و نهادینه کنیم. رویکرد ایجاد زنجیره ارزش در تعامل با حوزه‌هایی مرتبط با نوغانداری، صرفاً پرورش کرم ابریشم تا تولید پیله تر نیست، بلکه تا زمانی که محصول نهایی مثل فرش ابریشمی وارد بازار نشده، نمی‌توانیم این زنجیره را جدا از هم بدانیم؛ بنابراین سعی داریم این رویکرد را در استان‌های مختلف داشته باشیم تا ارزش افزوده‌ای مرتبط با نوغانداری از پرورش کرم ابریشم تا تولید محصول نهایی در همان استان حاصل شود. داداش‌پور با بیان این‌که از جمله برنامه‌های سال آینده توسعه و ترویج نوغانداری بین مردم است، گفت: واقعی‌شدن نرخ تعرفه واردات پیله و نخ ابریشم، به‌ویژه واردات پیله خشک را که سبب راه‌اندازی کارخانجات و کارگاه‌های ابریشم‌کشی می‌شود، در دستور کار قرار داده‌ایم. همچنین توانمند‌سازی و توسعه برنامه‌های آموزشی و ترویجی و اطلاع‌رسانی آگاهانه برای نوغانداران و افرادی که علاقه‌مند فعالیت در این زمینه هستند، تولید محتوای متعدد برای نشریات، مجلات و رسانه‌های تأثیرگذار به ویژه تلویزیون و رادیو، راه‌اندازی سایت مرکز توسعه نوغانداری کشور در جهت قرار گرفتن اطلاعات مربوط به نوغانداری و آموزش صحیح نوغانداری با رویکرد توسعه برنامه‌های آموزشی و ترویجی از دیگر برنامه‌های ماست.

داداش‌پور درباره نقش زنان در عرصه نوغانداری گفت: حدود 60 درصد نوغانداری توسط زنان روستایی و عشایری انجام می‌شود؛ لذا با تعاملاتی که با دفتر امور زنان روستایی انجام دادیم، سعی در نهادینه‌تر کردن پرورش کرم ابریشم در بین زنان روستایی داریم. همچنین اعزام کارشناس و برگزاری دوره‌های آموزشی پرورش کرم ابریشم تا پیله را در دستور کار داریم تا با علم و آگاهی بیش‌تر به سمت توسعه نوغانداری حرکت کنیم. رئیس مرکز توسعه نوغانداری درباره زنجیره ارزش نیز گفت: در بخش کشاورزی از پرورش تخم نوغان تا تولید پیله تر ابریشم انجام می‌شود، برای ایجاد زنجیره ارزش از بخش صنعت انتظار داریم تا کارخانجات صنعتی ابریشم‌کشی مجدداً به چرخه تولید و فرآوری بازگردند و این زنجیره را کامل کنند تا علاوه بر تبدیل پیله به ابریشم، چرخ صنایع ابریشم بزرگ با تولید حریر و محصولات ابریشمی دیگر بچرخد. داداش‌پور به عنوان نماینده ایران در کمیسیون بین‌المللی نوغانداری افزود: امید است با تبادل دانش و تجربه، با اعزام کارشناس و شناسایی دستگاه‌های پیشرفته در حوزه تولیدات نوین ابریشمی و بهره‌گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان، علاوه بر تولید فرش دست‌باف ابریشمی به تولیدات دارویی، آرایشی و بهداشتی و محصولاتی که با استفاده از پودر ابریشم و پودر کرم ابریشم به عنوان ماده اولیه صنایع نوین ساخته می‌شوند، دست یابیم. وی در پایان گفت: فرش ابریشمی نمادی از فرهنگ ایرانی است که جایگاه خود را در کشور‌های مختلف پیدا کرده و تولید نخ ابریشم از پیله کرم ابریشم از طریق تولیدات داخلی با کیفیت بالا این صنعت را ارزشمند‌تر می‌کند.

استفاده از 64 میلیارد تومان از اعتبارات وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش بهره‌وری در فارم‌های تولیدی

هادی برازنده، مشاور معاون وزیر در امور برنامه‌ریزی معاونت امور تولیدات دامی، درباره وظایف این معاونت گفت: وظایف ما در معاونت در حوزه تسهیلات، اعتبارات، بیمه، مکانیزاسیون، آموزش و ترویج و ارائه آمار و اطلاعات است. وی درباره بیمه تولیدات دامی اظهار کرد: با توجه به بند «ث» ماده 33 قانون برنامه ششم توسعه، بیمه اجباری دام تصویب شده و برای فراگیر شدن آن با همکاری تشکل‌های مرتبط و صندوق بیمه در حال تدوین دستورالعمل اجرایی هستیم. این در حالی است که بیمه طیور از سنوات گذشته در حال انجام است و فقط دستورالعمل‌ها به روزرسانی می‌شود. برازنده درباره توسعه مکانیزاسیون نیز گفت: در سال 96 بالغ‌بر 64 میلیارد تومان از اعتبارات و تسهیلات وزارت جهاد کشاورزی برای تهیه تجهیزاتی مانند فیدر‌میکسر، سپراتور، شیردوش برای دامداری‌ها و قفس‌های اتوماتیک، اتوماسیون تهویه و آبخوری اتوماتیک برای مرغداری‌ها استفاده شد که افزایش بهره‌وری در فارم‌های تولیدی را به‌دنبال داشته است. مشاور معاون وزیر در امور برنامه‌ریزی معاونت امور تولیدات دامی افزود: از ابتدای سال 97 تا‌کنون برای ایجاد اشتغال روستایی در فعالیت‌های دام‌ کوچک، دام‌ بزرگ، طیور، صنایع جانبی و زنبورعسل از محل اعتبارات اشتغال روستایی، عشایری و شهرهای‌ کوچک با جمعیت زیر 10 هزار نفر تسهیلاتی جذب کردیم که در شش‌ماهه دوم سال استمرار خواهد داشت. علاوه‌بر آن براساس بند «الف» تبصره 18 تسهیلاتی برای اشتغال فراگیر توسط دولت ارائه می‌شود که عمده فعالیت ما در همین زمینه خواهد بود. برازنده تصریح کرد: از محل صندوق توسعه ملی و منابع داخلی بانک‌ها (سامانه بهین یاب) تأمین سرمایه در گردش در دستورکار خواهد بود. وی در بخش طرح‌های ملی و استانی به چهار طرح ملی افزایش تولید شیر خام و گوشت قرمز، حفظ و حراست منابع ژنی و اصلاح نژاد دام و طیور، هویت‌دار کردن دام کشور و کمک‌های فنی‌ـ اعتباری اشاره کرد و گفت: طرح‌هایی با اعتبارات استانی، مثل ایستگاه‌ها و آزمایشگاه‌های دام و طیور را از طریق دستور‌العمل‌های اجرایی به استان‌ها اعلام می‌کنیم. برازنده عنوان کرد: در شش ماه دوم سال 97، بنا به دستور مقام عالی وزارت مبنی‌بر انجام آمارگیری در قالب سامانه جامع پهنه‌بندی و مدیریت داده‌های کشاورزی در شش‌ماهه دوم سال 1397 آمارگیری زنبورستان‌های کشور را از طریق مرکز آمار فناوری وزارت در سامانه بارگذاری خواهیم کرد تا برای اولین‌بار این کار از طریق سامانه انجام شود. بدیهی است استان‌‌ها می‌بایست از طریق سامانه مذکور ورود اطلاعات کنند. وی ادامه داد: در خصوص سایت‌های الگویی که با همکاری معاونت ترویج سازمان تات در حال انجام هستیم، در سطح کشور بیش از 100 سایت الگویی ازجمله دام کوچک، دام بزرگ، زنبورداری، مرغداری و خوراک دام و طیور تعریف شده و با رایزنی‌های انجام شده حدود 12 سایت تصویب و پس از تخصیص اعتبار به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد. مشاور معاون وزیر در امور برنامه‌ریزی معاونت امور تولیدات دامی اظهار کرد: در شش‌ماهه دوم سال همچنین آموزش بهره‌برداران را در دستورکار داریم که عناوین آن‌ها مشخص و کار کارشناسی در معاونت روی آن انجام شده است. بیش از 100 رشته آموزشی شناخته و به استان‌ها ابلاغ شده است و استان‌ها باید در سامانه سابک ثبت‌نام کنند تا به محض تأمین اعتبار از سوی معاونت ترویج بتوانیم این کار را انجام دهیم. برازنده در پایان گفت: در بخش کشاورزی بیش از 100 رشته‌ نمونه داریم که در شاخه دامپروری 16 واحد شامل مرغ ‌گوشتی، مرغ تخم‌گذار، مرغ مادر‌گوشتی، کارخانه جوجه‌کشی، بوقلمون گوشتی، گاوداری صنعتی، گوساله پرواری، بره‌پرواری و زنجیره‌های تولید را دربر می‌گیرد که ان‌شاءالله تا آذرماه سال جاری نسبت به انتخاب برترین ها اقدام خواهد شد.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 7 شهریور 97، کد مطلب: 53610، www.sabzineh.org.ir