شعارسال: آتش سوزی در بیمارستان‌ها پدیده جدیدی نیست. عوامل متعددی از جمله زیرساخت‌های قدیمی، به کارگیری مواد قابل اشتعال در بنای ساختمان، مقررات ایمنی ناکافی و خطای انسانی در آتش سوزی بیمارستان‌ها نقش دارند.

علاوه بر این‌ها، پتانسیل آتش‌سوزی در یک بیمارستان می‌تواند از منابع مختلف مانند تجهیزات گرمایشی، انباشت مواد شیمیایی قابل اشتعال و سیم کشی معیوب الکتریکی رخ دهد.

پیروی از این دستورالعمل‌های ساده زیر می‌تواند به حفظ بیمارستان‌ها در برابر آتش سوزی کمک کند.

۱. تجهیزات الکتریکی

شایع‌ترین علت آتش‌سوزی بیمارستان‌ها تجهیزات الکتریکی است. برای جلوگیری از این قبیل آتش‌سوزی‌ها، بیمارستان‌ها باید برخی از دستورالعمل‌های ایمنی اولیه را رعایت کنند.

پریز‌ها و کابل‌های قدیمی اغلب باعث آتش‌سوزی می‌شوند، بنابراین کابل‌های برق باید مستقیماً و یک تکه تا خود پریز بیایند، نه اینکه تکه تکه و زنجیروار به یکدیگر وصل شده باشند.

بیمارستان‌ها همچنین باید در صورت امکان دستگاه‌های خاموش کننده خودکار را روی تمام تجهیزات الکتریکی نصب کنند.

۲. تجهیزات آشپزخانه

در آتش سوزی بیمارستانی در کالیفرنیا که باعث خسارت ۱۱ میلیون دلاری و تعطیلی دو ماهه این مرکز درمانی شد، معلوم شد که علت حادثه به یک توستر برقی در آشپزخانه بازمی گردد. هر چند در این حادثه به کسی آسیب نرسید، اما خسارات ناشی از آتش سوزی بسیار زیاد بود.

برای جلوگیری از آتش سوزی در آشپزخانه، مراقب وسایل برقی باشید و هرگز آن‌ها را بدون مراقبت رها نکنید. اگر از روغن‌های پخت و پز استفاده می‌کنید، آن‌ها را در جای مناسب قرار دهید و سعی نکنید آن‌ها را انبار کنید چرا که باعث اشتعال بیشتر خواهد شد.

با تعبیه یک دستگاه «آشکارساز دود / smoke detector» در داخل آشپزخانه خود می‌توانید ایمنی خوبی در برابر آتش ایجاد کنید. با رعایت این نکات ساده، می‌توانید از آتش سوزی آشپزخانه در منازل خود نیز جلوگیری کنید.

۳. سیگار کشیدن

سیگار یکی دیگر از عوامل آتش‌سوزی در بیمارستان‌ها است.

در حالی که سیگار کشیدن در مراکز بهداشتی ممنوع است، اما برخی افراد ممکن است بخواهند مخفیانه در محیط‌های سربسته سیگار بکشند و یا در فضای باز هم نتوانند به درستی و به طور کامل ته سیگار خود را خاموش کنند و دور بریزند.

البته که آتش سوزی سیگار در بیمارستان‌ها می‌تواند به طور ویژه‌تری خطرناک باشد چرا که افراد حاضر در یک مجتمع درمانی اغلب بیمار هستند و نمی‌توانند سریع تخلیه شوند.

علاوه بر این، آتش سوزی بیمارستان‌ها به دلیل وجود مواد قابل اشتعال فراوان در این ساختمان‌ها می‌تواند با سرعت بیشتری گسترش یابد.

برای جلوگیری از آتش سوزی بیمارستان چند نکته توصیه می‌شود:

خاموش کردن کامل سیگار و دور انداختن صحیح آن.
سیگار نکشیدن در فضا‌های در بسته.
ایجاد سیاست «سیگارکشیدن مطلقا ممنوع» برای کل محوطه داخلی و بیرونی بیمارستان؛

۴. تجهیزات تخصصی پزشکی

در سال‌های اخیر، تعداد فزاینده‌ای از آتش‌سوزی‌های بیمارستانی ناشی از تجهیزات تخصصی پزشکی بوده است. دستگاه‌های لیزری و ابزار‌های جراحی الکتریکی به دلیل توان خروجی بالای انرژی، یکی از منابع رایج اشتعال هستند. این موارد شامل مخازن اکسیژن، لباس‌های جراحی و مایعات استریل کننده قابل اشتعال نیز می‌شوند.

کارکنان بیمارستان باید از خطرات احتمالی آتش سوزی این نوع تجهیزات آگاه باشند و اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از حریق را انجام دهند. لیزر‌ها و ابزار‌های جراحی الکتریکی باید در مکان‌هایی با تهویه مناسب استفاده شوند و از قرار دادن مخازن اکسیژن، لباس‌های جراحی و مایعات قابل اشتعال در اطراف آن‌ها پرهیز شود. در صورت امکان، این اقلام باید در کابینت‌ها یا ظروف مقاوم در برابر آتش نگهداری شوند.

۵. ضدعفونی کننده‌های دست

ضدعفونی الکلی که معمولا در بیمارستان‌ها برای جلوگیری از گسترش عفونت استفاده می‌شود می‌توانند بسیار قابل اشتعال باشند و باید دست‌کم ۲ متر دور از منابع احتراق احتمالی نگهداری شوند. در سال‌های اخیر چندین آتش‌سوزی بیمارستانی در آمریکا به دلیل نگهداری یا استفاده نادرست از ضدعفونی‌کننده دست رخ داده است که منجر به خسارات قابل توجه و حتی تلفات جانی شده است.

برای جلوگیری از چنین حوادث ناگواری، همه کارکنان باید در نگهداری و استفاده ایمن از مواد ضدعفونی کننده دست به درستی آموزش ببینند.

علاوه بر این، بیمارستان‌ها باید برای برای محصولات مبتنی بر الکل جایگزین‌های غیرقابل اشتعال در نظر بگیرند، که می‌تواند همان سطح حفاظت را بدون خطر آتش سوزی ارائه دهد.

با اتخاذ تدابیر احتیاطی مناسب، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که آتش‌سوزی در بیمارستان‌ها به خاطرات گذشته تبدیل شود.

۶. سیلندر‌های گاز و کپسول اکسیژن پزشکی

طبق گفته انجمن آمریکایی حفاظت در برابر حریق، آتش‌سوزی در بیمارستان‌ها بیشتر از هر چیز بخاطر سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی بوجود می‌آند. بر این اساس، در یک دوره پنج ساله، سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی باعث تقریباً ۲۵ درصد از آتش سوزی‌های بیمارستانی در ایالات متحده بوده است.

در حالی که منشا این آتش سوزی‌ها می‌تواند متفاوت باشد، اما نحوه نگهداری و ایمن‌سازی نامناسب سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی اغلب مقصر اصلی است.

پس مهم است که حتما اطمینان حاصل شود که تمام سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی به درستی انبار و ایمن شده‌اند تا از این آتش سوزی‌ها جلوگیری شود.

برخی از نکات برای نگهداری و ایمن سازی مناسب سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی عبارتند از:

سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی را در مکانی با تهویه مناسب نگهداری کنید.
سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی را به گونه‌ای ایمن کنید که ضربه نخورند.
سیلندر‌های گاز و اکسیژن پزشکی را به طور منظم از نظر نشت بررسی کنید.

۷. دستگاه‌های بیهوشی

دستگاه‌های بیهوشی ابزار‌های حیاتی در بیمارستان‌ها هستند، اما به دلیل غلظت بالای اکسیژنی که تولید می‌کنند، می‌توانند خطر آتش سوزی قابل توجهی نیز داشته باشند. اکسیژن احتراق را تسریع می‌کند و هر جرقه یا منبع گرمایی در نزدیکی آن می‌تواند باعث آتش سوزی شود.

برای کاهش این خطر، انجام تعمیر و نگهداری منظم از این ماشین‌ها و آموزش کارکنان برای استفاده صحیح از آن‌ها بسیار مهم است. علاوه بر این، هرگونه مواد قابل اشتعال باید دور از دستگاه‌های بیهوشی نگهداری شود.

۸. کابل‌های رابط و سیار

سیم‌های رابط برق در بسیاری از بیمارستان‌ها رایج هستند که اغلب برای به هم متصل کردن قطعات مختلف تجهیزات استفاده می‌شوند. با این حال، استفاده از سیم کشی به این روش در واقع نقض استاندارد‌های ایمنی بیمارستان است.

رابط‌های برق ممکن است بیش از حد داغ شوند و خطر آتش سوزی را به همراه داشته باشند. علاوه بر این ممکن است قدرت کافی برای برخی از انواع تجهیزات پزشکی را تامین نکنند.

بیمارستان‌ها باید به جای استفاده از کابل‌های رابط و سیار، باید از کابل‌های اختصاصی برای هر دستگاه پزشکی استفاده کنند.

۹. آموزش ناکافی اطفاء حریق

عدم آموزش کافی ایمنی آتش نشانی و آگاهی کارکنان بیمارستان می‌تواند منجر به بروز آتش‌سوزی شود. در بسیاری از موارد، آتش‌سوزی‌ها ممکن است کوچک شروع شوند، اما به فاجعه تبدیل شوند، زیرا افراد نمی‌دانند چگونه واکنش نشان دهند یا از تجهیزات آتش نشانی استفاده کنند.

آموزش منظم ایمنی آتش نشانی و تمرین برای همه کارکنان، از جمله کارگران شیفت شب، باید در بیمارستان‌ها اجباری باشد. این آموزش باید نحوه واکنش در مواقع آتش سوزی، استفاده از کپسول‌های آتش نشانی و تخلیه ایمن بیماران را پوشش دهد.

۱۰. انبار کردن مواد قابل احتراق

نگهداری نادرست مواد قابل احتراق مانند کاغذ، پارچه و پلاستیک نیز می‌تواند منجر به آتش سوزی در بیمارستان شود. این مواد باید در انبار‌های مشخص، ایمن و مقاوم در برابر آتش، دور از منابع حرارتی یا اشتعال نگهداری شوند.

علاوه بر این، برای اطمینان از اینکه این مواد تجمع نمی‌یابند و خطر آتش سوزی ایجاد نمی‌کنند، باید سیاست‌هایی برای دفع زباله وجود داشته باشد.

۱۱. سامانه‌های معیوب آتش‌نشانی

یک سیستم اعلام حریق معیوب یا ضعیف می‌تواند خطر گسترش آتش در بیمارستان را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. تعمیر و نگهداری منظم و آزمایش سیستم‌های ایمنی آتش نشانی، از جمله آلارم، کپسول‌های آتش‌نشانی و سامانه پاششی اطفاء حریق بسیار مهم است.

اگر این سیستم‌ها به درستی کار نکنند، یک آتش سوزی جزئی می‌تواند به سرعت از کنترل خارج شود.

۱۲. تجهیزات گرمایشی
تجهیزات گرمایشی مانند بخاری‌های قابل حمل منابع رایج آتش‌سوزی بیمارستان‌ها، به ویژه در ماه‌های سردتر هستند. این دستگاه‌ها باید از مواد قابل اشتعال دور باشند و به طور مرتب بازرسی و نگهداری شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود.

این نکات ایمنی آتش نشانی را در مورد بیمارستان‌ها رعایت کنید

یک برنامه تخلیه فوری واضح و مشخص بیماران، کارکنان و همراه بیماران تهیه و ابلاغ کنید. برنامه تخلیه را از طریق برپایی یک تمرین به آزمایش بگذارید تا مطمئن شوید که همه نقش‌ها و راه‌های فرار خود را می‌دانند.
برای تسهیل تخلیه و دسترسی آسان برای امدادگران، تمام مناطق بیمارستان را از درهم ریختگی دور نگه دارید، به خصوص در راهروها، راه پله‌ها، و خروجی‌های اضطراری.
سیاست ممنوعیت سیگار را در سراسر محوطه بیمارستان به اجرا درآورید و جایگاهی برای سیگار کشیدن دور از ساختمان‌ها فراهم کنید.
سیستم‌های گرمایش و سرمایش، دیگ‌های بخار و سایر تجهیزات تولید کننده گرما را به طور منظم بازرسی کنید تا از خرابی‌ها و خطرات احتمالی آتش‌سوزی جلوگیری شود.
سیستم‌های ارتباطی اضطراری را برای هشدار سریع آتش‌سوزی در محل قرار دهید.

جمع‌بندی
ایمنی آتش سوزی یک مسئولیت جمعی است و همه افراد در بیمارستان باید به طور فعال در پیشگیری و واکنش به آتش سوزی مشارکت داشته باشند.

شناخت علل شورع آتش‌سوزی، آموزش کارکنان، نگهداری تجهیزات و اجرای سختگیرانه پروتکل‌های ایمنی برای کاهش خطر بسیار مهم است.

با مدیریت پیشگیرانه خطرات احتمالی و رعایت اقدامات ایمنی در برابر آتش سوزی، بیمارستان‌ها می‌توانند از آتش سوزی جلوگیری کنند و در صورت وقوع آتش سوزی از واکنش سریع و ایمن اطمینان حاصل کنند و در نتیجه از جان و اموال محافظت کنند.

***

زخم ساختمان‌های ناایمن در کشور حالا با آتش‌سوزی بیمارستان قائم رشت سر باز کرد. آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی از حوادث آتش‌سوزی در بیمارستان‌های شهر‌های مختلف است که در رسانه‌ها منتشر شده است.

بیمارستان قائم رشت - خرداد ۱۴۰۳
بیمارستان قائم رشت بامداد روز (سه شنبه، ۲۹ خرداد) گرفتار شعله‌های آتش شد. در همان ساعات نخست، هشت نفر از بیماران جان خود را از دست دادند و پس از چند ساعت از حادثه، با فوت یک نفر دیگر شمار جان‌باختگان به ۹ نفر رسید. علت آتش‌سوزی و میزان خسارات هم تا به این لحظه مشخص نشده و علت فوت این بیماران از سوی پزشکی قانونی گیلان در دست بررسی است.

در این حادثه، ۱۵ مصدوم و ۱۴۲ نفر از بیماران بستری در بیمارستان قائم رشت به مراکز درمانی و سایر بیمارستان‌های رشت منتقل شدند.

بیمارستان امام حسین تهران - اردیبهشت ۱۴۰۳
ماه گذشته و بامداد ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳، انبار داروی بیمارستان امام حسین (ع) در خیابان شهید مدنی تهران دچار حریق شد. بنا بر اعلام آتش‌نشانی تهران، این آتش‌سوزی می‌توانست علت رخداد یک حادثه در سطح وسیع‌تر شود و خسارت مالی سنگینی برجای گذارد و موجب از بین رفتن دارو‌های کمیاب مختص بیماری‌های خاص نیز بشود که از آن جلوگیری شد. البته این حادثه تلفات جانی و مصدوم نداشت.

بیمارستان گاندی تهران - بهمن ۱۴۰۲
پنج ماه پیش، در ۵ بهمن ۱۴۰۲، ضلع شرقی بیمارستان گاندی در خیابان گاندی در تهران، ایران دچار آتش‌سوزی شد. علت این آتش‌سوزی اتصالی سیم برق عنوان شد که در پشت نمای کامپوزیت ضلع شرقی بیمارستان بود.

در واقع اتصال سیم برق در یک انبار حدودا ۲۰ متری در طبقه ۱۶ بیمارستان رخ داد و موجب آتش‌سوزی شد. هرچند پیش از آن، شایعه شد که علت حریق بیمارستان گاندی یک ته‌سیگار بود، اما بعد از آن تکذیب شد. این حادثه بدون مورد مصدوم و فوتی به پایان رسید.

بیمارستان کاشانی اصفهان - بهمن ۱۴۰۲
در همان ماه و بامداد روز ۱۴ بهمن ۱۴۰۲، قسمت انبار ملزومات طبقه زیر زمین بیمارستان آیت‌الله کاشانی اصفهان دچار حریق شد.

به‌علت دودزدگی تعداد ۲۷ بیمار از دو بخش به بخش دیگر بیمارستان منتقل شدند؛ این حادثه خسارت جانی نداشت.

بیمارستان شهدای تجریش - آذر ۱۴۰۲
بامداد روز ۱۴ آذر ۱۴۰۲، در ساختمانی ۱۰ طبقه واقع در بیمارستان شهدای تجریش رخ داد که کانون آن اتاقی با دو بیمار در طبقه دهم بود.

این حادثه بدون مصدومیت و آسیب جانی مهار شد. جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران درباره این حادثه گفت: کادر درمانی بیمارستان برای حفظ جان بیماران و احتیاط، بیماران بستری در چند اتاق را به محل دیگر منتقل کردند و با اقدامات صورت گرفته مشکلی در زمینه خدمت رسانی این بیمارستان ایجاد نشد.

بیمارستان فجر تهران - مرداد ۱۴۰۲
در تاریخ ۱۶ مرداد ۱۴۰۲، بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان فجر تهران دچار حریق شد. این حادثه آسیب جانی نداشت.

اورژانس کشور در این رابطه گفته بود که حریق خاصی اتفاق نیفتاده و تنها تابلوی برق دچار جرقه و بلافاصله خاموش شده است.

بیمارستان شریعتی اصفهان - اردیبشهت ۱۴۰۲
زنجیره حوادث آتش‌سوزی در بیمارستان‌های کشور به اینجا ختم نمی‌شود. حوالی ساعت ۱۴ و ۳۰ دقیقه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۲، در انبار ضایعات بیمارستان شریعتی اصفهان نیز آتش‌سوزی رخ داد.

این حادثه خللی در درمان بیماران ایجاد نکرد و شرایط بخش‌های بیمارستان نیز عادی گزارش شد.

بیمارستان رسول اکرم تهران- تیر ۱۴۰۱
دو سال قبل، حدود ساعت ۱۹ و در تاریخ ۱۹ تیر ۱۴۰۱، بیمارستان رسول اکرم گرفتار حریق شد و تمامی بیماران که در طبقات بالایی قرار داشتند دچار دود گرفتگی شدند. گفتنی است که این حادثه خسارت جانی نداشت.

این بیمارستان در مجموعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ایران فعالیت می‌کرد و عبدالرضا پازوکی، رئیس این دانشگاه در تاریخ ۳۱ خرداد همان سال، دستور تخلیه یکی از ساختمان‌های این بیمارستان را به علت فرسودگی و ناایمن بودن صادر کرد.

بیمارستان مدنی کرج - مهر ۱۴۰۰
ساعت ۱۰:۴۶ دقیقه در روز ۷ مهر ۱۴۰۰، دستگاه اکسیژن‌ساز بیمارستان شهید مدنی کرج دچار آتش سوزی شد و با تلاش آتش‌نشانان این آتش‌سوزی مهار و کسی در این حادثه مصدوم نشد.

بیمارستان دی - مهر ۱۴۰۰
در ۲۲ مهر همان سال و در ساعت ساعت ۱۰:۲۱ صبح، طبقه منهای یک بیمارستان دی و در یک اتاقک ۱۰ متری که محل نگهداری مواد مصرفی از جمله دستمال، دمپایی و پنبه بوده دچار آتش‌سوزی شد. این حریق بدون سرایت به مراکز درمانی بیمارستان بدون مصدومیت مهار شد.

بیمارستان حضرت علی اصغر شیراز - آبان ۱۴۰۰
در ساعت ۱۴:۵۴ دقیقه روز ۲۶ آبان ۱۴۰۰، ساختمان دو طبقه‌ای در محوطه بیمارستان حضرت علی اصغر شیراز، که محل نگهداری لباس‌های بیمارستانی بود از قسمت انبار لباس‌ها در یک اتاق ۱۶ متری واقع در طبقه دوم دچار آتش‌سوزی شده بود. این حادثه خسارت جانی نداشت.

سینای اطهر تهران - تیر ۱۳۹۹.
اما باید در چند سال اخیر، خسارت‌بار‌ترین این آتش‌سوزی‌های بیمارستانی، به انفجار و آتش‌سوزی کلینیک سینا اطهر واقع در خیابان شریعتی تهران اشاره کرد؛ این آتش‌سوزی به دلیل نشت گاز و انفجار برآمده از آن رخ داده بود.

این حادثه، ساعت ۹ شب ۱۰ تیر ۱۳۹۹ رخ داد و دست کم ۱۹ کشته و ۱۴ مصدوم و از جمله ١۵ زن و چهار مرد جان خود را از دست دادند و هفت مصدوم به مرکز درمانی منتقل شدند.

بیش از ۶ سال از آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو می‌گذرد؛ حادثه‌ای که عملیات اطفاء و جمع‌آوری آن ۹ روز طول کشید و جان ۱۶ تن از آتش‌نشانان و ۶ تن از شهروندان دیگر را گرفت. در این حادثه، بهره‌برداری غیرمجاز کارگران واحد‌های صنفی در طبقه دهم ساختمان از ادوات گرمایشی و سیم‌کشی غیرمجاز و غیراستاندارد، عدم وجود استاندارد‌های لازم ایمنی در سیستم­‌های برق صنعتی، روشنائی، تهویه، گرمایش، حفاظت، هشداردهنده و تجهیزات اطفاء حریق در ساختمان پلاسکو از جمله عوامل حریق و ریزش ساختمان اعلام شد.

با این حال خرداد ۱۴۰۲، دادستانی کل اعلام کرد که تعداد ساختمان‌های ناایمن تهران از نظر نقص اطفای حریق و مسئولیت آتش‌نشانی از ۱۲۹ فقره به ۹۳ ساختمان کاهش یافته و به گفته او، برای هر یک از این ساختمان‌ها هم در دادستانی تهران پرونده تشکیل شده است.

همزمان لیستی از ساختمان‌های ناایمن در تهران نیز منتشر شد. نام برخی از بیمارستان‌ها نیز در این لیست به چشم می‌خورد. در میان این ساختمان‌های ناایمن پایتخت، به بیمارستان شهدای یافت آباد، بیمارستان فیاض بخش، بیمارستان طرفه، بیمارستان سینا، بیمارستان بوعلی، بیمارستان لولاگر و بیمارستان حضرت رسول اکرم اشاره شده بود.

در این لیست منتشر شده تعداد ساختمان‌های نام آشنای تهران مانند مجتمع تجاری و اداری بوستان، شرکت بستنی پاک، ساختمان علاء الدین، کارخانه ارج و مجتمع تجاری بام‌لند کم نیست. از تمام ساختمان‌های ناایمن در سراسر کشور، اما آماری در دست نیست. مشخص نیست در گوشه و کنار ایران چند ساختمان در معرض ریزش، آتش‌سوزی و حوادث این چنینی هستند.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از یورونیوز، parsi.euronews.com/سایر منابع