شعارسال: آلودگی آب رودخانه ارس به مواد رادیواکتیو موضوعی است که مدت‌هاست از سوی برخی رسانه‌ها مطرح می‌شود. این نگرانی اخیرا نیز از سوی، ولی اسماعیلی، نماینده گرمی و انکوت مبنی بر پیگیری آلودگی رودخانه ارس از طریق پساب نیروگاه متسامور ارمنستان در جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با حضور وزیر خارجه مطرح شد؛ نگرانی‌ای که البته از سوی حسین امیرعبداللهیان رد و اعلام شد که بر مبنای گزارش فنی و راستی‌آزمایی سازمان انرژی اتمی ایران هرگونه وجود آلودگی ناشی از نیروگاه اتمی برق متسامور ارمنستان منتفی است.

«محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی درباره شایعه آلودگی آب رودخانه ارس به وسیله پسماند نیروگاه اتمی ارمنستان، اظهار کرد: ما مرتب کیفیت آب این رودخانه را پایش می‌کنیم و آلودگی وجود ندارد. وی افزود: سازمان انرژی اتمی به صورت مستقل و مستمر پایش می‌کند. این پایش برخط و مرتب است.

اسلامی در پاسخ به این پرسش که جای نگرانی وجود ندارد؟ گفت: هیچ نگرانی وجود ندارد.

مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور نیز پیش از این با تاکید بر پایش پرتوی مستمر و دوره‌ای رودخانه «ارس» اعلام کرد: در آخرین پایش پرتوی صورت گرفته، آلودگی به مواد پرتوزا در این رودخانه رویت نشده است و رودخانه ارس به‌صورت مستمر در حال پایش پرتوی و رصد مواد پرتوزا است و علاوه بر این پایش‌ها، به‌زودی سیستم‌های پایش آنلاین آب نیز در آن منطقه نصب خواهد شد.

در توضیحات مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور آمده بود: با توجه به نگرانی‌های ایجاد شده در بین هموطنان ساکن اطراف رود ارس، مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور تاکید می‌کند که رود ارس به صورت دوره‌ای پایش پرتوی می‌شود.

مطابق نظر مسئولان و کارشناسان مرکز نظام ایمنی هسته‌ای، نیروگاه اتمی «متسامور ارمنستان» تا رودخانه ارس و محدوده مورد اشاره فاصله قابل توجهی داشته و امکان رهاسازی مستقیم پسماند مایع این نیروگاه به رودخانه و آلوده شدن آن به مواد پرتوزا وجود ندارد.

توضیحات تکمیلی برای بهره برداری بیشتر از خبر:

در تاریخ ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ محمود عباس‌زاده مشکینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و نماینده مشکین‌شهر در مجلس درباره آلودگی آب رودخانه ارس به پساب رادیواکتیو ناشی از تخلیه پساب‌های نیروگاه ارمنستان به این رودخانه مرزی هشدار داد و از شیوع بیماری بین ساکنان ایرانی حاشیه ارس خبر داده بود. با این هشدار، لزوم ایجاد کمیته مشترک بین کشور‌های منطقه برای حفاظت از محیط‌زیست حوضه آبریز ارس بیشتر از قبل شد. شایعات و شائبه‌های مطرح درخصوص آلودگی آب‌های مرز‌های شمال غربی ایران در اثر فعالیت نیروگاه نسل اولی «متسامور» در ارمنستان است که در سال ۱۹۸۰ شروع به فعالیت کرد و تاکنون بار‌ها در مورد خطرآفرین بودن فعالیت‌هایش هشدار گرفته است. آلودگی رودخانه ارس در نقطه مرزی بین آذربایجان‌های ایران با جمهوری آذربایجان و ارمنستان باعث افزایش نگرانی‌ها نسبت به تأثیرات مخرب آن بر شمال غرب ایران و اهالی این منطقه شده است. افشار سلیمانی، سفیر اسبق ایران در باکو نیز در سال ۲۰۱۷ نسبت به نشت مواد رادیواکتیو از نیروگاه هسته‌ای «قدیمی و غیراستاندارد» ارمنستان به رودخانه ارس و احتمال بروز فاجعه انسانی و زیست‌محیطی هشدار داده بود.

به نقل از خبرگزاری آناتولی دولت ترکیه و اتحادیه اروپا معتقدند که، این نیروگاه طبق استاندارد‌های لازم ساخته نشده و خواستار تعطیلی آن شده‌اند. حتی پیشنهاد کمک ۱۰۰ میلیون یورویی برای استفاده از یک منبع انرژی دیگر به ارمنستان نیز داده شده است. در همین راستا، افشار سلیمانی، کارشناس حوزه قفقاز نیز به «آناتولی» گفته بود کهنگی قطعات و احتمال خطرآفرینی فراوان جانی و محیط زیستی نیروگاه متسامور ارمنستان توسط کارشناسان منطقه و بین‌المللی و اتحادیه اروپا تایید شده، بنابراین قطعی و مبرهن است که این نیروگاه باید هرچه زودتر تعطیل شود.

محسن موسوی انصاری، متخصص حوزه آب در این خصوص معتقد است که، موضوع توقف فعالیت نیروگاه هسته‌ای متسامور ارمنستان به‌دلیل قدیمی بودن و پساب تصفیه نشده‌ای که سال‌هاست وارد رودخانه ارس می‌کند، مطرح است، ولی کسی به آن اهمیت نداده است. به همین دلیل ضروری است حوضه آبریز مشترک (RBO) یا یک کمیته مشترک حوضه آبریز تشکیل شود تا کشور‌های ذی‌نفع مانند ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و ایران، منافع و مضار خود را مطرح کنند و از وضعیت یکدیگر در حفاظت از منابع آب مشترک باخبر شوند. در این خصوص وزارت امور خارجه و سازمان حفاظت محیط‌زیست باید قوی‌تر عمل کنند. در نیم قرن اخیر دیپلماسی آب در کشور بسیار ضعیف عمل کرده است. نمونه آن را در هیرمند می‌توان دید. ترکیه با محدود کردن حقابه رودخانه ارس کمیت آب را تحت‌تأثیر قرار داده و ارمنستان با ورود آلودگی‌های صنعتی نیروگاه هسته‌ای و کارخانه مس کیفیت این حوضه آبریز را تهدید می‌کند. حالا که میزان آب ورودی به ارس کم شده است، تأثیر پساب‌های صنعتی بیشتر از قبل و محسوس‌تر شده است. مسئله آلودگی رودخانه ارس نیز فقط با گفتگو حل می‌شود چرا که همه شهروندان ایران، ارمنستان، ترکیه و آذربایجان منافع و مشکلات مشترک در این حوضه آبریز دارند.

محمدی معاون سیاسی اجتماعی استاندار آذربایجان شرقی در اواخر خرداد ۱۴۰۲ اعلام نموده بود که احتمال هرگونه ورود مواد رادیواکتیو و پساب نیروگاه هسته‌ای ارمنستان به رود ارس وجود ندارد. وی افزوده بود که ورود مواد رادیواکتیو از نیروگاه مستامور ارمنستان به دلیل مسافت بالای آن تا منطقه عملا غیرممکن است و از سویی نیز این نیروگاه امن بوده و مورد خاصی از خروج موارد رادیواکتیو از آن وجود ندارد. ولی یک کارخانه مس در این منطقه وجود دارد که پساب آن به ارس وارد می‌شود و حتی با چشم نیز قابل رویت است. پس از گفت‌وگوی دستگاه قضایی، سازمان محیط زیست و استاندار آذربایجان شرقی با مسئولان ارمنستانی، مقداری از این ورودی کاهش یافته و کارخانه مس ارمنستان به سمت بازچرخانی (استفاده دوباره از پساب خروجی) رفته، ولی باز هم به صورت شبانه و پنهانی پساب را به ارس وارد می‌کند. دلیل ورود این پساب به رود ارس، کارایی نداشتن سد باطله کارخانه مس ارمنستان بوده و با توجه به رصد شبانه روزی ورود پساب به رود ارس از این کارخانه، تذکرات لازم به صورت دیپلماسی از طریق وزارت خارجه ارجاع داده شده است.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون