شعار سال:یکی از آسیب‌های اصلی و پایه‌ای مجلس در یازده دور گذشته، بحث انتخاب رئیس مجلس بوده است. محوریت دادن به رویکرد ائتلاف برای انتخاب فرد خاص، منجر به نوعی فعالیت سربسته و بعضا شبه پادگانی در انتخاب هیات رئیسه و رئیس مجلس شده و با جهت دهی به کمیسیون‌ها و فراکسیون ها، حاشیه‌های زیادی را در طول فعالیت مجلس سبب گردیده است. این در حالی است که رویکرد صحیح می‌بایست اجماع گرایی نمایندگان برای انتخاب با هدف مطالبه گری از ریاست مجلس و ارتقا نظارت‌ها بر او باشد. در پیش گیری رویه فعالیت قطبی توسط روسای مجلس قبلی، بعد از مدتی آن‌ها را وارد وادی حاشیه نشینی و کنار نهادن از ریاست و تنفس در فضای سیاسی، نموده است. در خصوص مجلس دوازدهم باید بیان داشت که که با توجه به انتخاب بخشی از نمایندگان مجلس دوازدهم، رئیس مجلس به‌طور حتم یکی از نمایندگان انتخاب شده در دور اول خواهد بود. تا امروز نام‌های محمدباقر قالیباف، منوچهر متکی، مرتضی آقاتهرانی، حمیدرضا حاجی‌بابایی، سیدمحمود نبویان، علی نیکزاد، مجتبی ذوالنور و حمید رسایی برای این جایگاه مطرح شده که به‌نظر می‌رسد قالیباف و متکی بیش از سایرین شانس جلوس بر کرسی ریاست را داشته باشند. متاسفانه رویکرد انتخابات رئیس مجلس دوازدهم نیز همانند سنت غلط و مبتذل گذشته، ائتلاف برای حضور یک فرد است. یعنی تداوم داستان جهت دهی‌های نادرست برای کمیسیون‌ها و فراکسیون ها. یعنی حاشیه نشین شدن آقای رئیس در آینده نزدیک. یعنی تداوم بازی‌های سخیف سیاسی، در گام دوم انقلاب و ترجیح منافع فردی بر منافع ملی.  

نقوی حسینی (دارای سابقه سه دوره نمایندگیِ مجلس در کارنامه سیاسی‌اش)، معتقد است: «مجلس دهم، مجلس سه فراکسیونی بود که شامل اصلاح‌طلب‌ها، اصولگرا‌ها و مستقلین بود، اما در این مجلس ۵، ۴ فراکسیون تشکیل خواهد شد که اگر این فراکسیون‌ها به این شکل با توجه به تقسیم کرسی‌ها تشکیل شود مدیریت و انسجام‌بخشی و همگراکردن مجلس، کار بسیار دشواری خواهد شد، به بیان دیگر درباره بحث ریاست، نُواب، اعضای هیات رئیسه و کمیسیون‌ها، بحث‌ها و تنش‌های بسیاری خواهند داشت، بنابراین به‌نظر می‌رسد اداره‌کردن مجلس دوازدهم، کار بسیار سخت و دشواری است.» وی افزود: «در حال حاضر برای ریاست مجلس چند گزینه مطرح هستند آقایان قالیباف، منوچهر متکی، آقاتهرانی و حمید رسایی (که ادعای ریاست را دارد، هر چند رد می‌کند) مطرح هستند. در بین افرادی که برای ریاست مجلس مطرح هستند به‌نظر می‌رسد قالیباف و متکی بیشتر مورد توجه هستند. آقای متکی به‌دلیل مقبولیت بین‌الفراکسیونی، موقعیت نسبتا خوبی دارد. آقای قالیباف هم تجربه ریاست مجلس را در کارنامه‌اش دارد و به لحاظ کرسی‌ها نیز کرسی‌های قابل‌توجهی هستند که تمایل بیشتری به آقای قالیباف داشته باشند، البته آقای قالیباف مخالفان سرسخت و جدی نیز دارد در حالی‌که آقای متکی، این مخالفان جدی را ندارد، چون برخی با این هدف وارد مجلس شدند که با آقای قالیباف برخورد کنند بنابراین به سادگی زیر بار ریاست وی نمی‌روند.» .

نکته قابل تامل به سرنوشت روسای مجلس بازمی‌گردد که قابل تامل است.

***هاشمی رئیس گره‌گشا در مجلس: اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس اول و دوم و نیمی از عمر مجلس سوم بود. ایشان پس از ریاست مجلس در سال ۶۸ بر کرسی ریاست جمهوری نشست. هاشمی به سبب نقشش در انقلاب و همراهی امام ،از جایگاه خوبی در کشور برخوردار بود و در مناصب مهمی مانند ریاست مجمع تشخیص یا ریاست مجلس خبرگان حضور داشت. هاشمی رفسنجانی به‌دلیل ارتباط نزدیکی که با امام داشت، شاید فراتر از یک رئیس مجلس معمولی کار می‌کرد؛ چنانچه وقتی برای نخستین‌بار یکی از مصوبات مجلس از سوی شورای نگهبان رد شد، او پیش امام رفت و توانست راهکاری قانونی برای اجرایی شدن مصوباتی که در تعارض با نظر شورای نگهبان قرار دارد، ایجاد کند که آن راهکار باعث شد بعد‌ها مجمع تشخیص مصلحت نظام شکل بگیرد. اما میزان مخالفت‌ها با ایشان زیاد بود و اصولگرایان بار‌ها به ایشان هجمه بردند. ایشان در نهایت ۱۹ دی ۹۵ درگذشت.

***مهدی کروبی، رئیس روز‌های سخت مجلس: پس از هاشمی، مهدی کروبی بر کرسی مجلس نشست. کروبی از ۲۵ مرداد ۱۳۶۸ تا ۶ خرداد ۱۳۷۱ برای نخستین بار این مسئولیت را برعهده داشت. کروبی بار دیگر در مجلس ششم که یک مجلس سراسر اصلاح‌طلب بود، توانست رئیس مجلس شود. کروبی گرچه در بین نیرو‌های اصلاح‌طلبان از پایگاه مطلوبی برخوردار بود، اما در ماجرای اصلاح قانون مطبوعات مورد انتقاد تعدادی از شخصیت‌های این جبهه قرار داشت. البته او در موضوعاتی مانند حکم اعدام هاشم آقاجری، توقیف گسترده مطبوعات در آن زمان و دستگیری حسین لقمانیان اعتراض‌های مهمی داشت که بعضا مؤثر هم بود؛ چنان که وقتی لقمانیان، نماینده مجلس ششم در سال ۸۱ به‌دلیل نطق پیش از دستورش که در اعتراض به بازداشت فعالان ملی‌- مذهبی ایراد کرد، بازداشت و به ۱۳ ماه حبس تعزیری محکوم شد، کروبی به‌همراه برخی نمایندگان اعتراضاتی انجام دادند و می‌گفتند که این اقدام خلاف اصول ۸۴ و ۸۶ قانون اساسی است و مصونیت پارلمانی نمایندگان را نقض می‌کند. این اعتراضات ادامه داشت تا ۲۰ روز بعد از دستگیری کروبی از پشت تریبون مجلس اعلام کرد که اگر قوه قضائیه لقمانیان را آزاد نکند، او از ریاست مجلس استعفا می‌دهد. پس از این سخنان، مهدی کروبی، مجلس را ترک و به منزل خود رفت و گفت تا زمانی‌که این نماینده مجلس و دیگر نمایندگان مصونیت نداشته باشند، پا به مجلس نمی‌گذارد. ساعتی پس از این اعتراض، حسین لقمانیان آزاد شد.

***میانه‌روی برگ برنده ناطق نوری در ریاست مجلس : رئیس مجلس بعدی ناطق نوری بود. چهره‌ای که در آن زمان نماینده جناح راست تلقی می‌شد. او در انتخابات ریاست جمهوری مغلوب سیدمحمد خاتمی شده بود، اما این شکست تاثیری در بررسی صلاحیت وزرای خاتمی در مجلسی که ریاستش با ناطق نوری بود، نداشت و همه وزرای پیشنهادی تایید شدند، البته در این دوران ناطق نوری دو جلسه استیضاح عبدا... نوری، وزیر کشور وقت و عطاءا... مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد وقت را مدیریت کرد. پس از مجلس پنجم ناطق نوری مسیر خود را تغییر داد و چهره فراجناحی را انتخاب کرد. او دیگر خود را متعلق به جناح راست یا اصولگرا نمی‌دانست و برخی از تندرو‌های این جریان به تخریب نوری پرداختند. ناطق نوری بدون لحاظ این تخریب‌ها بار‌ها با خاتمی و اعضای جریان چپ دیدار کرد. در مورد سرنوشت ناطق نوری می‌توان اینگونه نوشت که حواشی او را به حاشیه فرستاد و خودش هم تمایلی به بازگشت ندارد.

*** حداد عادل، رئیسی که تاثیری نداشت : حدادعادل نخستین رئیس مجلس غیر روحانی بود. مجلس هفتم به‌دلیل ردصلاحیت‌های بسیاری از اصلاح‌طلبان و شرکت‌نکردن نیرو‌های اصلاح‌طلب در انتخابات به‌صورت کامل متشکل از نیرو‌های اصولگرا بود و به‌دلیل آنکه عملا یک نوع نگاه در مجلس وجود داشت، تحرک ویژه‌ای هم در این مجلس رخ نداد. او در زمان ریاستش بر مجلس هفتم اقدام خاصی نکرد که ماندگار شود. پس از پایان این مجلس هم در دوره بعد یک نماینده عادی بود.

***علی لاریجانی رئیس مقتدری که تحمل نشد : علی لاریجانی را باید یکی از شاخص‌ترین روسای مجلس دانست. او دوازده دوره بر‌ای کرسی حضور داشت و هر چه می‌گذشت موضع او اعتدالی‌تر از قبل می‌شد، اما ردصلاحیت برای انتخابات ریاست جمهوری سبب کناره‌گیری او از سیاست شد. مجلس نهم را می‌توان دوره‌ای پرتنش میان او و محمود احمدی‌نژاد دانست. لاریجانی در انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی، به عنوان نامزد مستقل، اما با حمایت اصولگرایان میانه‌رو و گروهی از اصلاح‌طلبان، از حوزه انتخابیه قم شرکت کرد و پس از احمد امیرآبادی‌فراهانی، به‌عنوان نفر دوم از قم، به مجلس راه یافت. برخی معتقدند حمایت‌های ویژه او از دولت حسن روحانی به‌ویژه در تصویب برجام و قرارگرفتن نام او در لیست امید علت اصلی کاهش آرای او در این دوره از انتخابات مجلس بود. یکی از رسانه‌ها نوشته بود: «علی لاریجانی هم در سال‌های اخیر توانسته میان‌جناحی حرکت کند و شاید نمایندگانی موسوم به مستقلین بیش از آنکه متأثر از دولت «اعتدال» روحانی بوده باشند، از علی لاریجانی تأثیر می‌گرفتند.» تندرو‌ها بار‌ها علیه لاریجانی شعار دادند و سبب شدند او هم مانند دیگر روسای سابق مجلس دوری از سیاست را انتخاب کند.

*** قالیباف،رئیسی که  می‌خواهد رئیس بماند: محمدباقر قالیباف از اتاق شهردار به اتاق ریاست مجلس رسید. شهرداری اصولگرا که گروه‌هایی مانند پایداری با او اختلاف داشتند. در دوران ریاست قالیباف حواشی زیای برای ایجاد شد، مانندسیسمونی نوه‌اش ، افشای پشت پرده پروژه یاس ، خیریه های همسر، حاشیه های الیاس ،حاشیه های پسر کوچک و تقاضای ویزا از کانادا و...، اما او توجهی نکرد و باز هم برای انتخابات مجلس دوازدهم کاندیدا شد که البته چهارم شد، اما بازهم امید زیادی به ریاست مجلس دارد.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از آرمان ملی. منتشره در ۲۸ فروردین ۱۴۰۳. کد خبر: ۱۱۱۲۰۹۲. https://www.armanmeli.ir/ سایر منابع.